196 natuurbeschermers vermoord in 2023, Colombia bovenaan lijst

De Britse mensenrechtenorganisatie Global Witness heeft zijn jaarlijkse rapport over geweld tegen natuurbeschermers gepubliceerd. De cijfers zijn wederom schokkend: in 2023 werden wereldwijd minstens 196 milieu- en mensenrechtenverdedigers vermoord. Het rapport, genaamd Missing Voices: The Violent Erasure of Land and Environmental Defenders, onthult de bedreigingen, aanvallen en moorden waarmee zij worden geconfronteerd in hun pogingen om de natuur en hun gemeenschappen te beschermen. De bevindingen werpen een licht op het wereldwijde falen om de rechten van natuurbeschermers te waarborgen en hen te beschermen tegen geweld.

Headerfoto: dorp in het Colombiaanse Amazonegebied © FCDS

Met de COP16 in aantocht, reflecteren we op het Global Witness rapport en de kans van het Biodiversiteitsverdrag voor de bescherming van milieu- en mensenrechtenverdedigers. ‘De COP16 in Cali biedt een cruciale kans om een krachtige boodschap uit te dragen: het is mogelijk om in vrede met de natuur te leven, waarbij de intrinsieke band tussen mens en milieu wordt erkend en beschermd,’ zegt  Liliana Jauregui, senior expert milieurechtvaardigheid bij IUCN NL. 

De onmisbare rol van natuurbeschermers

Het Global Witness rapport benadrukt de onmisbare rol van milieu- en mensenrechtenverdedigers in de bescherming van onze planeet. Ze zetten zich in om bossen, rivieren, oceanen en andere cruciale ecosystemen te behouden – vitale gebieden in de strijd tegen klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. De oorspronkelijke bewoners van deze gebieden spelen daarbij een essentiële rol: zij beheren een derde van de beschermde gebieden wereldwijd en beschermen maar liefst 80% van de overgebleven biodiversiteit. Hun kennis en betrokkenheid zijn cruciaal voor duurzame oplossingen, maar ze zijn vaak het doelwit van geweld omdat ze zich verzetten tegen economische belangen, zoals mijnbouw, landbouw en houtkap. In 2023 behoorde 43% van de vermoorde natuurbeschermers tot de oorspronkelijke bewoners.

Colombia bovenaan lijst

Voor milieu- en mensenrechtenverdedigers is Latijns-Amerika de gevaarlijkste regio, waar 85% van de moorden plaatsvindt volgens het rapport van Global Witness. Opnieuw staat Colombia bovenaan de lijst van landen waar de meeste moorden op natuurbeschermers plaatsvinden. In 2023 werden in Colombia 79 activisten vermoord, wat neerkomt op ruim een derde van de wereldwijde slachtoffers. Ook hier gaat het vaak om oorspronkelijke bewoners, maar ook mensen uit Afro-Colombiaanse gemeenschappen en boeren, die hun land en leefomgeving beschermen tegen mijnbouw, houtkap en grootschalige landbouwprojecten.

Volgens Global Witness heeft de situatie in Colombia zich verslechterd doordat gewapende groepen en criminele organisaties in toenemende mate macht uitoefenen in rurale gebieden. De mensen die zich hiertegen verzetten, worden vaak slachtoffer van intimidatie, geweld en zelfs moord.

‘De wereldwijde strijd voor de rechten van deze mensen is een urgente kwestie die vraagt om actie op lokaal, regionaal en internationaal niveau.’

• Liliana Jauregui, senior expert milieurechtvaardigheid

COP16: een cruciale kans

In oktober 2024 zal de Colombiaanse stad Cali de 16e Conferentie van de Partijen (COP16) van het Biodiversiteitsverdrag (CBD) hosten. Dit evenement is belangrijk voor biodiversiteit wereldwijd, maar ook voor de bescherming van milieu- en mensenrechtenverdedigers. In het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework (GBF), dat is ondertekend door 196 landen, wordt erkend dat lokale natuurbeschermers een sleutelrol spelen in het behoud van biodiversiteit. Bovendien is het thema van COP16 “Vrede met de natuur”.

‘De COP16 in Cali biedt een cruciale kans om een krachtige boodschap uit te dragen: het is mogelijk om in vrede met de natuur te leven, waarbij de intrinsieke band tussen mens en milieu wordt erkend en beschermd,’ zegt Liliana Jauregui.

Wereldwijd probleem

Niet alleen in Colombia, maar over de hele wereld worden milieu- en mensenrechtenverdedigers geconfronteerd met geweld. Latijns-Amerika blijft de gevaarlijkste regio, met landen als Colombia, Mexico, Brazilië en Honduras aan kop. Maar ook in Azië en Afrika nemen de aanvallen op milieuverdedigers toe, meestal in verband met mijnbouw, illegale houtkap en/of landonteigening. Niet zelden hebben deze aanvallen weinig of geen consequenties. ‘De wereldwijde strijd voor de rechten van deze mensen is een urgente kwestie die vraagt om actie op lokaal, regionaal en internationaal niveau,’ betoogt Jauregui.

Ondersteunen van natuurbeschermers in Zuid-Amerika

IUCN NL zet zich in voor de veiligheid van natuurbeschermers als onderdeel van onze projecten Forests for a Just Future en PIDDA. Daarnaast werken we, met onze partnerorganisaties van Blik op de Amazone, aan het tegengaan van ontbossing en boscriminaliteit in het Colombiaanse Amazonegebied.