Ontmoet de natuurbeschermer: Marcy Summers

Marcy Summers is een Amerikaanse bioloog en natuurbeschermer. Toen ze voor een grote internationale natuurbeschermingsorganisatie in Sulawesi werkte, vroegen bewoners uit de buurt haar om hulp om het uitsterven van hun lokale maleo nestplaats te voorkomen. Sindsdien heeft zij haar leven gewijd aan de samenwerking met de lokale bevolking om deze uitzonderlijke endemische vogelsoort te beschermen.

Foto: aangeleverd

Zwarte stranden

De, dankzij hun broedwijze, evolutionair unieke maleo komt alleen voor op het Indonesische eiland Sulawesi, en was daar vroeger heel gewoon. De Britse naturalist en ontdekkingsreiziger Alfred Russel Wallace schreef in de jaren 1860 dat de stranden van Sulawesi “zwart zagen” met honderden maleo’s. Inmiddels hebben de vernietiging van habitat en het stropen van maleo-eieren geleid tot een sterke achteruitgang van de soort: het aantal maleo’s is met meer dan 90% afgenomen, en op veel plaatsen is de maleo zelfs geheel verdwenen.

Bijzondere broedgewoontes

In tegenstelling tot de meeste vogels maakt de maleo gebruik van door zon of aardwarmte verwarmde plekken om haar eieren uit te broeden. Ze gebruiken gemeenschappelijke broedplaatsen, gewoonlijk op het strand. Daar komen broedparen samen, graven een meterdiepe kuil, leggen daarin een groot ei en bedekken het met zand. Daarna verlaten de paartjes het nest om nooit meer terug te keren. Hoewel de maleo ongeveer even groot is als een tamme kip, zijn hun eieren vijf keer zo groot. Na twee tot drie maanden in het warme zand, komen de kuikens uit het ei. In 24 tot 48 uur graven ze zichzelf uit en vliegen weg, volledig onafhankelijk.

Onwetendheid

Tijdens een presentatie voor lokale gemeenschapsleiders deelde Marcy dat het iets speciaals was om een actieve broedplaats voor maleo’s te hebben. Dit was nieuw voor hen: de lokale bevolking vond de aanwezigheid van maleo’s de normaalste zaak van de wereld, en groef elke dag de vers gelegde eieren op. Die werden verkocht als luxeartikel, vergelijkbaar met kaviaar. Hoewel de bijna uitgestorven maleo al tientallen jaren een beschermde soort was, was er geen handhaving of toezicht rond de broedplaatsen. Daarom waren mensen zich er totaal niet van bewust dat ze illegaal handelden door vrijwel elk ei op te graven.

Marcy zorgde ervoor dat de bevolking inzag dat als zij ieder ei zouden blijven stropen, de vogel snel zou uitsterven, aangezien deze nergens anders op de wereld voorkwam. De maleo speelt een belangrijke rol in de cultuur en tradities van Sulawesi, en de bevolking wilde deze iconische soort behouden. Daarom vroegen zij Marcy’s hulp.

Stroperij compleet gestopt

Marcy’s hulp ging van hier en daar een consult naar het in 2006 mede-oprichten van AlTo – Alliance for the Tompotika Conservation. Een plaatselijke ngo bestaande uit een kleine groep Indonesische en internationale natuurbeschermers, lokale milieuactivisten, dorpelingen en regeringsambtenaren die zich zouden gaan inzetten voor het behouden van soorten op Sulawesi.

Ze nam ontslag bij de ngo waar ze werkte en hoewel het samenwerken met de plaatselijke bevolking eigenlijk een zes maanden durend experiment had moeten zijn, groeide het uit tot iets blijvends.

De samenwerking tussen AlTo en de lokale bevolking was zo succesvol dat het stropen van de eieren compleet stopte. De dorpelingen kregen banen als opzichters, waar ze zelfs meer mee verdienden dan met het stropen van de eieren. Bijna direct begon de maleopopulatie zich te herstellen.

Succesvolle combinatie

Met steun van het IUCN NL landaankoopfonds kocht AlTo in 2010 diverse percelen regenwoud aan, in totaal zo’n 7 hectare. Die percelen vormen samen een bufferzone tegen illegale houtkap en andere schadelijke economische activiteiten. Daarnaast sloot AlTo in 2014 een langdurig pachtcontract af voor 40 hectare broedgebied bij het dorpje Taima. In 2019-2020 werd 13,7 hectare broedgebied aangekocht in Pangania. Dit gebied herbergt ook zeeschildpadden en staat in verbinding met een bos met zeldzame dieren als dwergbuffels, spookdiertjes en neushoornvogels.

Regelmatige tellingen lieten zien dat de combinatie van bescherming van het leefgebied en lokale voorlichting vruchten afwierp. De populatie maleo’s groeide sinds 2006 gestaag. In 2006 werden op een van de broedplaatsen slechts maximaal 26 exemplaren geteld. Vijftien jaar later zijn dat er 118. Dat is meer dan een verviervoudiging en meer dan ooit op andere plaatsen ter wereld waargenomen is.

Meer lezen of horen over de maleo?

• Hoop op herstel voor maleovogels in Sulawesi
• [Podcast] Het redden van de bedreigde maleovogel op Sulawesi