Win-win door bescherming bergbossen

De kap van bossen in de bergen van Bolivia stuurde de waterhuishouding in de regio Santa Cruz in de war. Bewoners van de valleien werden daarvan de dupe. Door de kaalkap kampten zij met overstromingen èn met perioden van ernstige droogte. Met hulp van IUCN NL bedacht de lokale natuurorganisatie Fundación Natura Bolivia een slimme oplossing: valleibewoners betalen de boeren in de bergen voor het behoud van het bos.

Headerfoto: (c) Een compensatieceremonie in pucara, genomen door IUCN NL

Probleem

De bossen in de Boliviaanse provincie Santa Cruz zijn van groot belang. Niet alleen voor de talloze vogelsoorten die er hun voedsel vinden en hun nesten bouwen, maar ook voor de 1,5 miljoen mensen in de regio. De bergwouden vangen regen op, en zorgen zo voor schoon drinkwater en irrigatiewater voor akkers in de lagergelegen vallei. Steeds meer heuvels werden echter kaalgekapt, bijvoorbeeld voor de houtindustrie of om plaats te maken voor landbouw. Door het verdwijnen van bos raakte de waterhuishouding in het gebied ernstig ontregeld. Watertekorten in de valleien zorgden voor mislukte oogsten en veesterfte. Aan de andere kant kwamen overstromingen steeds vaker voor. In 2006 kwam meer dan 10.000 hectare landbouwgrond onder water. De boeren leden miljoenen euro’s schade.

Aanpak

Voor de lokale natuurorganisatie Fundación Natura Bolivia was het kraakhelder. Om tot een oplossing te komen moeten de bewoners van de vallei samenwerken met de boeren in de bergen. Immers, de ontbossing in het bovenstroomse gebied was de oorzaak van de problemen benedenstrooms. Op initiatief van Fundación Natura maakten beide partijen een duidelijke afspraak: voor iedere 10 hectare bos die de boeren bovenstrooms beschermden kregen zij een bijenkorf en een cursus imkeren, betaald door de dorpelingen in de vallei. Een klassieke win-win situatie: de mensen bovenstrooms verdienen geld met honingproductie, en de mensen benedenstrooms zijn verzekerd van een stabiele watertoevoer.

Resultaat

In 2008 steunde IUCN NL de eerste drie gemeenten bij het sluiten van een dergelijke payment for ecosystems services (PES) overeenkomst. Inmiddels hebben 500 families in Santa Cruz compensatie gekregen voor het in stand houden van ruim 9.000 hectare bos. Behalve bijenkorven gaat het om stekjes van fruitbomen waarmee de gezinnen in de bergen een fruithandel kunnen opzetten om hun inkomen te verbeteren.

Tientallen andere gemeenschappen in de regio hebben het idee overgenomen. Zelfs buurlanden als Peru en Colombia passen het concept nu toe.