Uitgeholde natuurherstelwet verzwakt herstel veengebieden in Europa

Het zijn spannende tijden voor de toekomst van de natuur in Europa. De EU-natuurherstelwet, onderdeel van de Green Deal, is het belangrijkste instrument om het herstel van biodiversiteit in Europa te realiseren. Bij de definitieve stemming in het Europese Parlement op 12 juli werd een sterk afgezwakte natuurherstelwet met een nipte meerderheid aangenomen.

Tegenstanders voerden fel campagne tegen de wet gebruikmakend van desinformatie. De natuurherstelwet is inzet van en illustreert de felle politieke strijd over de groene transitie in Europa. Het gaat om de keuze tussen een groen, toekomstgericht Europa dat daadkracht toont om klimaatverandering tegen te gaan, biodiversiteit te herstellen en om te schakelen naar een duurzame landbouw, of een Europa dat blijft aanmodderen op een doodlopend spoor.

‘Elke euro die we investeren in natuurherstel levert uiteindelijk 8 tot 38 euro op. Hoe langer we daar mee wachten hoe hoger de kosten worden.’

Wat staat er op het spel?

Tachtig procent van de Europese natuur verkeert in slechte staat. Herstel is niet alleen van belang voor de natuur zelf maar ook voor een leefbaar en welvarend Europa. De natuur levert ons vele diensten zoals schoon drinkwater, gewasbestuiving door insecten, gezond voedsel, een schone leefomgeving, klimaatregulatie, en recreatie. Elke euro die we investeren in natuurherstel levert uiteindelijk 8 tot 38 euro op. Hoe langer we daar mee wachten hoe hoger de kosten worden.

Belang van vernatting en herstel veengebieden

Er was terecht veel aandacht voor herstel van veengebieden in het oorspronkelijke voorstel van de Commissie in juni 2022. Veengebieden komen in bijna alle EU-lidstaten voor, met een concentratie in de noordwestelijke, Scandinavische en Oost-Europese landen, met een oppervlakte van zo’n 350.000 km2.

Meer dan de helft van de Europese veengebieden is nu sterk gedegradeerd als gevolg van ontwatering en gebruik voor landbouw, bosbouw en turfextractie. Vernatting en herstel van gedegradeerde veengebieden en andere wetlands levert veel winst op, vooral voor de watervoorziening, het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, en bescherming tegen zowel overstromingen als droogte. En alle planten en dieren hebben water nodig om te overleven.

‘Natuurherstel is juist een noodzaak om voedsel- en waterzekerheid te garanderen, biedt economische kansen en banen, en levert een onmisbare bijdrage om Europa in 2050 klimaatneutraal te maken.’

Concessies in natuurherstelwet ondermijnen voedsel- en waterzekerheid

De tegenstand in het Europarlement en een aantal lidstaten, waaronder Nederland, hebben geleid tot afzwakking van de natuurherstelwet. De oorspronkelijke resultaatverplichting om achteruitgang van natuur te stoppen, het ‘verslechteringsverbod’, is vervangen door een inspanningsverplichting.

De ambities voor herstel van gedegradeerde veengebieden zijn sterk afgezwakt waar aanscherping nodig was. Vooral het schrappen van de bepaling over de vernatting van gedegradeerde veengebieden in landbouwgebruik is een aderlating. Forse inzet op natuurherstel zou volgens de tegenstanders ten koste gaan van voedselzekerheid, banen en de economie in Europa. Het omgekeerde is het geval zoals duidelijk aangetoond door wetenschappelijke studies en een grondige ‘impact assessment’ die de basis vormt voor de natuurherstelwet.

Natuurherstel is noodzaak

Natuurherstel is juist een noodzaak om voedsel- en waterzekerheid te garanderen, biedt economische kansen en banen, en levert een onmisbare bijdrage om Europa in 2050 klimaatneutraal te maken. Een uitgeholde natuurherstelwet verzwakt deze maatschappelijke baten en vertraagt herstel van onvervangbare biodiversiteit. Ondanks de concessies blijft het een lichtpuntje dat er nu voor het eerst wettelijk is vastgelegd dat de natuur in Europa hersteld moet worden.