Waarderingsmechanisme maakt meerwaarde van een vitale bodem inzichtelijk

Een vitale bodem met een rijk bodemleven heeft een grote maatschappelijke en economische meerwaarde. Om deze meerwaarde inzichtelijk te maken, werkte Onder het Maaiveld de afgelopen jaren aan een waarderingssysteem voor de bodem. Hoe hoger de score, hoe gezonder de bodem en hoe meer deze waard is. Zoals bij het Energielabel voor woningen moet het waarderingssysteem mensen aanzetten om de bodem beter te gaan beheren. Albert Vliegenthart van De Vlinderstichting leidde de ontwikkeling van het waarderingsmechanisme en geeft een update.

Foto: slakkeneitjes onder de grond. © Onder het Maaiveld

“De ontwikkeling van het waarderingsmechanisme was niet eenvoudig. Binnen de landbouw en het natuurherstel is veel bekend over de bodem en welke condities de bodemgezondheid en -leven bepalen. Voor de openbare ruimte is dit vaak beperkt tot verontreinigingsgegevens. Daarom is gekozen om de focus binnen het waarderingsmechanisme te richten op de openbare ruimte.

Slechte Conditie

Ook daar liepen we al snel tegen het feit aan dat binnen het stedelijk gebied de bodemcondities niet meer authentiek zijn. In klei-, veen- en zandgebieden is vaak een toplaag aangebracht en vinden we vaak dezelfde omstandigheden in de bodem. Het uitgangspunt werd dan ook dat de bodem in de openbare ruimte eigenlijk overal in slechte conditie is. Dit wordt vaak veroorzaakt door bodemverdichting en intensief beheer van openbaar groen. Met andere woorden, hier kan dus eenvoudig een verbetering worden aangebracht.

Dashboard

Het waarderingssysteem bestaat uit een dashboard waarop je eenvoudig een locatie kunt selecteren. Hier kun je vervolgens zien welke gegevens er bekend zijn van de bodem op deze plek. De data die hier ten grondslag ligt bestaat uit openbare bronnen, zoals de kaart met koolstofvastlegging of de regenwormenkaart van Nederland.

De tweede categorie data bestaat uit metingen. Dus concreet een schep in de grond en de grond laten analyseren in het lab. En tot slot de aanlevering van citizen science data. Met eenvoudige hulpmiddelen die door Earthwatch en IVN zijn ontwikkeld wordt data verzameld die in het dashboard te zien is. De data wordt vervolgens geïnterpoleerd om een inschatting te geven van de waardes die op de gewenste locatie te vinden zijn.

Tot slot kan men zelf een overzicht maken van de waardes die interessant zijn. En het systeem geeft aan wat de waarde is. Goed, matig of slecht, dat gekoppeld is aan een advies. Zo kan de gebruiker zelf gaan handelen om de bodemkwaliteit te verbeteren.

Vier Gebruikersgroepen

Het systeem is ontwikkeld met hulp van een aantal gemeenten en is vooral voor beleidsmedewerkers en groenbeheerders opgezet. Maar de particuliere grondeigenaar en projectontwikkelaar kunnen hier ook gebruik van maken. De adviezen zijn op deze vier gebruikersgroepen aangepast. Zo krijgt een tuineigenaar een advies voor de tuin en de groenbeheerder meer op een groter schaalniveau.

Meer Data

Het systeem wordt robuuster naarmate er meer data beschikbaar komt via het digitale ijkcentrum van ‘Onder het Maaiveld’. Hier worden de gegevens verzameld van de drie databronnen. We vragen gemeenten en mensen om de toolkits van Earthwatch en IVN te gebruiken of om bodem data aan te leveren zodat de analyse van het dashboard nauwkeuriger wordt. Zo kun je zelf ook al meedoen aan de Bodemdierendagen, die gegevens worden ook gebruikt.

We onderzoeken nu de relatie tussen de bodemkwaliteit en de vegetatie om met behulp van karteringen een gedetailleerder beeld van de bodemkwaliteit in beeld te brengen. Immers het grootste deel van de openbare ruimte bestaat uit gazon en dit kan met eenvoudig omvormen van beheer een hogere biodiversiteit en bodemgezondheid opleveren.”

Meer Informatie

Wilt u meer weten over het waarderingssysteem voor de bodem? Neem dan contact op met Albert Vliegenthart: albert.vliegenthart@vlinderstichting.nl.