Dringende actie nodig om natuurbeschermers in Madre de Dios te beschermen

In de Peruaanse regio Madre de Dios bedreigt illegale mijnbouw biodiversiteit en de manier van leven van de mensen in de regio. Natuurbeschermers die hun gebied verdedigen, lopen het risico geïntimideerd of zelfs vermoord te worden. Het project PIDDA: inclusieve bescherming van natuurbeschermers van SPDA en IUCN NL, met steun van AFD, biedt oplossingen op basis van informatie die niet eerder is overwogen in Peruaans overheidsbeleid.

Headerfoto: Giancarlo Shibayama/SPDA

Het Global Witness 2022 rapport bevestigde dat Peru in de top tien staat van de gevaarlijkste landen ter wereld voor natuur- en mensenrechtenbeschermers^[1]Global Witness. (2023). Standing firm: The Land and Environmental Defenders on the frontlines of the climate crisis.. Sinds april 2020 zijn er 17 milieuactivisten vermoord in het Zuid-Amerikaanse land. De situatie is schrijnender in gebieden met belangrijke natuurlijke hulpbronnen, zoals Madre de Dios.

Madre de Dios: een rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen

Twee van de moorden op Peruaanse activisten in de afgelopen jaren vonden plaats in de regio Madre de Dios. Dit gebied ligt in het zuidoosten van het land, beslaat 11% van het Peruaanse Amazonewoud en was tot de jaren ’90 het meest ongerepte gebied. Met meer dan 3,8 miljoen hectare beschermd natuurgebied, is het nog steeds een van de meest biodiverse regio’s ter wereld, waar acht groepen oorspronkelijke bewoners leven. Maar helaas is deze regio ook een broedplaats van illegale mijnbouw en aanverwante illegale activiteiten. Het aantal is conflicten toegenomen, en zowel de biodiversiteit als natuurbeschermers worden bedreigd.

‘Om de omstandigheden van natuur- en mensenrechtenbeschermers te verbeteren, is een grondige kennis nodig van de verschillende effecten die schadelijke activiteiten hebben op het leven en de rechten van vrouwen, jongeren en de oorspronkelijke bewoners van het Amazonegebied.’

Liliana Jaúregui, senior expert environmental justice bij IUCN NL

PIDDA: het werk van natuurbeschermers versterken

Het is in deze context dat IUCN NL en de Sociedad Peruana de Derecho Ambiental (SPDA), met de steun van het Franse Ontwikkelingsagentschap (AFD), ‘PIDDA: inclusieve bescherming van natuurbeschermers’ implementeren, een project dat bijdraagt aan de verbetering en toepassing van het beschermingssysteem voor milieu- en mensenrechtenverdedigers in Peru, met een interculturele en genderbenadering. Federación Nativa de Madre de Dios y Sus Afluentes (Fenamad), een lokale federatie, en het beheerorgaan van het Tambopata National Reserve zijn belangrijke bondgenoten om dit doel te bereiken.

Liliana Jaúregui, senior expert environmental justice bij IUCN NL: ‘Om de omstandigheden van natuur- en mensenrechtenbeschermers te verbeteren, is een grondige kennis nodig van de verschillende effecten die schadelijke activiteiten hebben op het leven en de rechten van vrouwen, jongeren en de oorspronkelijke bewoners van het Amazonegebied. Deze groepen moeten participeren in het ontwikkelen van overheidsbeleid, waarbij de volledige uitoefening van hun rechten wordt gegarandeerd.’

Gender- en intercultureel perspectief

Het project werkt aan het versterken van het Peruaanse beschermingssysteem door het analyseren van de situatie van natuurbeschermers en hun toegang tot rechten – in het bijzonder vrouwen, jongeren en mensen die communiceren over deze thema’s; door de institutionele versterking van de twee belangrijkste milieuorganisaties in Madre de Dios; en door belangenbehartiging op nationaal en internationaal niveau. Aan het einde van het project hebben we een routekaart ontwikkeld die Peruaanse instellingen ondersteunt bij het verbeteren van hun beleid vanuit een gender- en intercultureel perspectief.

Een van de belangrijkste resultaten is de ontwikkeling van normatieve voorstellen van maatschappelijke organisaties, waaronder organisaties van de oorspronkelijke bewoners, gebaseerd op gender- en interculturele studies. Hiermee komt de gedetailleerde complexiteit van de problemen en bedreigingen waarmee vrouwelijke natuurbeschermers te maken hebben voor het eerst naar voren, en zullen er wetsvoorstellen worden ontworpen die inspelen op hun specifieke situatie. Daarnaast krijgen vrouwelijke natuurbeschermers in Madre de Dios training die bijdraagt aan de mogelijkheid om zichzelf te beschermen tegen de bedreigingen waarmee deze vrouwen worden geconfronteerd.

‘We moeten erkennen en laten zien dat deze vrouwen worden geconfronteerd met grote en constante uitdagingen bij het uitvoeren van hun werk voor het bevorderen en verdedigen van mensenrechten, waaronder genderdiscriminatie.’

Silvana Baldovino, manager Biodiversity and Indigenous Peoples Programme – SPDA

Situatie van vrouwelijke natuurbeschermers

Voor Silvana Baldovino, manager van SPDA’s Biodiversity and Indigenous Peoples Programme, is het essentieel dat er een genderspecifieke benadering is als het gaat om vrouwelijke natuur- en mensenrechtenbeschermers. ‘We moeten erkennen en laten zien dat deze vrouwen worden geconfronteerd met grote en constante uitdagingen bij het uitvoeren van hun werk voor het bevorderen en verdedigen van mensenrechten, waaronder genderdiscriminatie. Het is in deze context dat er specifieke beschermingsmaatregelen moeten worden genomen die zijn afgestemd op hun behoeften. Met PIDDA creëren we de noodzakelijke ruimte om kennis en internalisering van hun rechten, en de mogelijkheden om deze rechten effectief te maken, te bevorderen. Op deze manier willen we bijdragen aan het geleidelijk verkleinen van de kloof, het versterken van de capaciteiten van vrouwelijke natuur- en mensenrechtenbeschermers en het ontwikkelen van voorwaarden voor hun verdediging.’

Clément Larrue, directeur van AFD in Peru: ‘Door te werken aan het oplossen van milieuconflicten met alle betrokken, zal het project bijdragen aan de strijd voor zowel sociale rechtvaardigheid als ecologische duurzaamheid: twee van AFD’s hoogste prioriteiten in het land. Bovendien zullen acties om de mechanismen voor de bescherming van natuurrechten te versterken ook zorgen voor een betere overweging van biodiversiteitsbehoud in het overheidsbeleid. Dit project bevordert een innovatieve intersectionele aanpak van het bestuur van milieukwesties, die hopelijk zal leiden tot nationale en/of regionale initiatieven met een groter bereik.’

Over de projectpartners

SPDA (Sociedad Peruana de Derecho Ambiental) heeft 36 jaar ervaring in het versterken van het wettelijk kader en het overheidsbeleid met betrekking tot de bescherming en verdediging van de Peruaanse natuur. Sinds 2018 werkt de organisatie samen met het Ministerie van Justitie en Mensenrechten en twee andere Peruaanse staatsagentschappen aan opzetten en versterken van het DDA-beschermingssysteem. Met een zeer sterk team van advocaten doet SPDA onderzoek naar overheidsbeleid en milieuwetgeving en werkt ze aan het versterken van de capaciteiten van de publieke sector, het maatschappelijk middenveld, kwetsbare bevolkingsgroepen en de oorspronkelijke bewoners van gebieden in dialoog en nauwe samenwerking met staatsagentschappen.

IUCN NL is het Nationaal Comité van de International Union for Conservation of Nature (IUCN), ’s werelds grootste unie voor natuurbescherming, in Nederland. Het doel van IUCN NL is het beschermen van de natuur als basis van al het leven op aarde. In de Latijns-Amerikaanse regio heeft de organisatie heeft meer dan 30 jaar ervaring, in het bijzonder in het werken met verdedigers van milieurechten in Peru en internationaal, en meer dan 40 jaar ervaring in internationale samenwerking met overheden, multilaterale organisaties, maatschappelijke organisaties en de oorspronkelijke bewoners van het onder andere het Amazonegebied.