Eerste 1.000 schimmelsoorten op IUCN Rode Lijst tonen toenemende bedreigingen – IUCN Rode Lijst  

Gland, Zwitserland, 27 maart 2025 (IUCN) – Het aantal schimmelsoorten op de IUCN Rode Lijst van Bedreigde Soorten is de 1000 gepasseerd. De beoordelingen bevestigen dat ontbossing, landbouwuitbreiding en stedelijke ontwikkeling deze soorten wereldwijd in gevaar brengen. De update van vandaag toont ook aan dat wierookbomen een toenemend risico op uitsterven lopen. Nieuwe beoordelingen van de Groene Status laten zien welke impact natuurbescherming heeft op soorten als de leeuw. 

Header photo: Hygrocybe intermedia © Michael Krikorev

De Rode Lijst van IUCN omvat nu 169.420 soorten, waarvan er 47.187 met uitsterven worden bedreigd. De toevoeging van 482 nieuw beoordeelde schimmelsoorten brengt hun aantal op de IUCN Rode Lijst op 1.300, waarvan er ten minste 411 met uitsterven worden bedreigd. 

‘Schimmels zijn de ondergewaardeerde helden van het leven op aarde en vormen de basis van gezonde ecosystemen – toch zijn ze lange tijd over het hoofd gezien. Dankzij de toewijding van experts en burgerwetenschappers hebben we nu een belangrijke stap vooruitgezet: meer dan 1.000 van de 155.000 bekende schimmelsoorten ter wereld zijn nu beoordeeld op de IUCN Rode Lijst van Bedreigde Soorten, de meest uitgebreide bron van informatie over het risico op uitsterven. Nu is het tijd om deze kennis om te zetten in actie en het bijzondere schimmelrijk te beschermen, waarvan de enorme ondergrondse netwerken de natuur en het leven zoals wij dat kennen in stand houden,’ aldus Dr. Grethel Aguilar, directeur-generaal van IUCN. 

De snelle groei van landbouw- en stedelijke gebieden heeft de leefgebieden van schimmels verdrongen, waardoor 279 soorten met uitsterven worden bedreigd. Daarnaast vormen stikstof- en ammoniakafspoeling uit meststoffen en vervuiling door motoren een bedreiging voor 91 soorten. Dit zijn ernstige bedreigingen in Europa die impact hebben op soorten die vooral voorkomen op het platteland, zoals de vezelige wasplaat (Hygrocybe intermedia, status: Kwetsbaar). 

Ten minste 198 schimmelsoorten worden met uitsterven bedreigd door ontbossing voor de houtproductie, illegale houtkap en vrijmaken van land voor landbouw. Het kappen van oerbossen is bijzonder schadelijk en vernietigt schimmels die vervolgens door rotatiebosbouw niet de tijd krijgen om zich te herstellen. Dertig procent van de oude naaldbossen in Finland, Zweden en Rusland is sinds 1975 gekapt, waardoor soorten zoals de reuzenridderzwam (Tricholoma colossus) Kwetsbaar zijn geworden.   

Ook klimaatverandering heeft invloed op schimmels. Meer dan 50 schimmelsoorten worden met uitsterven bedreigd door veranderingen in bosbranden in de Verenigde Staten, die de bossen drastisch hebben veranderd. Sinds 1980 domineren sparren bijvoorbeeld de bossen in de bergen van de Sierra Nevada, waardoor de habitat voor de bedreigde Gastroboletus citrinobrunneus is afgenomen.  

‘Hoewel schimmels voornamelijk ondergronds en in hout leven, heeft hun verlies gevolgen voor het bovengrondse leven dat van hen afhankelijk is. Als we schimmels verliezen, verliezen we ook de ecosysteemdiensten en veerkracht die ze leveren; van weerstand tegen droogte en ziekteverwekkers in gewassen en bomen, tot de opslag van koolstof in de bodem,’ zegt professor Anders Dahlberg, coördinator van de Rode Lijst van de IUCN SSC Mushroom, Bracket en Puffball Specialist Group. ‘Het is belangrijk dat er meer oerbossen worden beschermd. Bij het beheren van bossen moet rekening worden gehouden met schimmels, bijvoorbeeld door dood hout en bomen te laten liggen. Proactief bosbeheer kan ook helpen bij het reguleren van de intensiteit van bosbranden.’ 

Schimmels vormen een eigen rijk, dat verschilt van dieren en planten. Ze vormen het op één na grootste rijk, na dieren, met naar schatting 2,5 miljoen soorten waarvan er ongeveer 155.000 een naam hebben. Ze ondersteunen alle ecosystemen. De meeste planten werken samen met schimmels om voedingsstoffen op te nemen en kunnen daarom niet zonder hen bestaan. Veel van hen zijn eetbaar, worden gebruikt bij de productie van voedsel en dranken, waaronder fermentatie, vormen de basis van medicijnen en helpen bij het schoonmaken van vervuilde locaties (bioremediatie). 

Lokale actie biedt oplossingen nu wierookbomen steeds verder uitsterven 

De update van vandaag laat zien dat zes soorten wierookbomen (Boswellia) op het eiland Socotra in Jemen van Kwetsbaar naar Bedreigd zijn gegaan en dat drie soorten voor het eerst als Ernstig Bedreigd zijn beoordeeld. Dit komt doordat de jonge boompjes worden begraasd door geiten en daarnaast moeite hebben om te gedijen bij langdurige droogte. Bovendien, hoewel al duizenden jaren geiten worden gehouden door herders op het eiland, is de druk op de bomen toegenomen door de afname van traditionele rotatiebegrazing en de groeiende omvang van kuddes in de afgelopen eeuw. Frequentere en intensere cyclonen, plotselinge overstromingen en aardverschuivingen, zoals in 2015 en 2018, hebben tenslotte veel bomen beschadigd en ontworteld. 

Vandaag de dag wordt het gebruik van wierook, een van de meest waardevolle handelswaar in de oudheid, goed gereguleerd op Socotra. Oorspronkelijke bewoners gebruiken de hars en schors, bijvoorbeeld voor traditionele medicijnen en religieuze praktijken. Het is belangrijk dat het gebruik van wierook op Socotra lokaal blijft en in verhouding staat tot de zeldzaamheid van de bomen. 

Groene Status toont aan dat leeuw intensievere bescherming nodig heeft  

Er zijn inmiddels meer dan 100 beoordelingen van de IUCN Green Status of Species opgenomen in de Rode Lijst van de IUCN. De Groene Status is een aanvulling op de Rode Lijst van IUCN en biedt een hulpmiddel voor het beoordelen van het herstel van soorten en het meten van hun succes op het gebied van natuurbescherming.  

De eerste beoordeling van de Groene Status voor de leeuw (Panthera leo) laat zien dat veel populaties onder het ecologisch draagvlak liggen (status: Largely Depleted), terwijl de soort op de Rode Lijst nog steeds als Kwetsbaar wordt geclassificeerd.  

De beoordeling van de Groene Status laat zien dat menselijke invloeden voorkomen dat de leeuw volledig ecologisch functioneel is binnen zijn verspreidingsgebied, aangezien de soort in veel gebieden afneemt en is uitgestorven in Noord-Afrika en Zuidwest-Azië. De beoordeling laat echter ook zien dat bescherming waarschijnlijk het uitsterven van de leeuw in West- en Zuid-Centraal Afrika, Zuid-Afrika en India heeft voorkomen. Intensievere inspanningen zijn nodig om de bestaande populatie in stand te houden, aangezien menselijke nederzettingen in het hele verspreidingsgebied blijven toenemen.