Europees Parlement keurt Due Diligence richtlijn goed: ‘stap voorwaarts, maar kan ambitieuzer’

Vorige week is na maanden van onderhandelingen, de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) goedgekeurd door het Europese Parlement. Deze goedkeuring kwam twee jaar na indiening van de richtlijn door de Europese Commissie. Deze richtlijn is een belangrijke stap voorwaarts in het terugbrengen van de negatieve effecten van bedrijven op werknemers, burgers en het milieu.

Headerfoto: Een vrouw aan het vissen bij een meer in Kuntang, Central Sulawesi (c) Stephanie Broekarts / IUCN NL

Op grond van de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) moeten grote bedrijven onderzoek doen in hun stroomopwaartse en stroomafwaartse waardeketen naar (potentiële) negatieve effecten die ze hebben op de mensenrechten en het milieu. Deze negatieve effecten moeten ze voorkomen, beperken of een halt toeroepen. Onder negatieve effecten vallen bijvoorbeeld slavernij, kinderarbeid, arbeidsuitbuiting, maar ook verlies van biodiversiteit, verontreiniging en de vernietiging van natuurlijk erfgoed.

Niet zonder slag of stoot

Het bereiken van overeenstemming over de CSDDD ging niet zonder slag of stoot. De uitkomst van de maandenlange onderhandelingen is helaas niet optimaal voor mens en natuur. Zo is de reikwijdte van de richtlijn beperkt door de definitie van ‘stroomafwaartse waardeketen’ in die zin aan te passen dat activiteiten rondom de afvoer van het product wordt uitgesloten. Dit betekent dat bijvoorbeeld de negatieve effecten van recycling of stortplaatsen niet onderzocht behoeven te worden. Verder wordt de richtlijn stapsgewijs ingevoerd, waardoor deze pas over 5 jaar van toepassing zal zijn op bedrijven die 1000 werknemers in dienst hebben en een omzet genereren van 450 miljoen; dit is slechts 0,05% van het totaal aantal bedrijven in Europa ^[1]bron: SOMO data Orbis & Eurostat via Corporate Justice.

Financiële sector

Ook is, door lobby van de financiële sector, de richtlijn maar zeer beperkt van toepassing op financiële instellingen. ‘Dit is een gemiste kans, want juist de financiële sector kan via het stellen van voorwaarden aan het verstrekken van financiering een belangrijke positieve rol spelen. Zij kunnen namelijk eisen dat bedrijven mensenrechten en het milieu beter respecteren’, zegt Antoinette Sprenger, senior expert environmental justice bij IUCN NL.

Ook goed nieuws voor mens en milieu

Maar de CSDDD heeft ook goede elementen:

• Grote bedrijven moeten in hun keten onderzoek doen en mensenrechtenschendingen en schade aan het milieu voorkomen, mitigeren en beëindigen in lijn met de OESO-Richtlijnen;
• Grote bedrijven moeten zich inspannen om hun bedrijfsactiviteiten (scope 1, 2 en waar relevant 3) in lijn te brengen met het Klimaatakkoord van Parijs;
• Grote bedrijven moeten een betekenisvolle dialoog voeren met stakeholders, waaronder lokale gemeenschappen en oorspronkelijke bevolking;
• Slachtoffers van mensenrechtenschendingen hebben toegang tot recht en compensatie bij Europese rechters en toezichthouders.

Beperkte aansprakelijkheid voor schade aan het milieu

Voor wat betreft schade aan het milieu is een bedrijf alleen aansprakelijk als deze schade aan het milieu ook leidt tot negatieve impact op het menselijk welzijn. Dit is teleurstellend, want hoewel dit vaak het geval zal zijn, zou het schade toebrengen aan het milieu ook zonder gevolgen voor de mens tot aansprakelijkheid moeten leiden. Gelukkig biedt de Environmental Crime Directive in dit opzicht enige uitkomst. Dit is echter een strafrechtelijke procedure die niet geïnitieerd kan worden door bijvoorbeeld het maatschappelijk middenveld.

De vervolgstappen

Eind mei vindt de officiële goedkeuring plaats door Europese Raad, waarna de Richtlijn twintig dagen later in werking zal treden. Nederland heeft dan gedurende twee jaar de tijd om deze richtlijn te implementeren in de Nederlandse wetgeving. Er ligt al een wetsvoorstel, namelijk de ‘Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen’, dus deze termijn is makkelijk haalbaar voor Nederland.

Betere wet –en regelgeving

IUCN NL pleit op nationaal en internationaal niveau voor betere wet – en regelgeving die voorkomt dat bedrijven schade toebrengen aan mensenrechten, het milieu en het klimaat. Dat doen we als onderdeel van ons programma Forests for a Just Future en Bottom Line, die onder andere als doel hebben om de bewegingsvrijheid en veiligheid van natuurbeschermers te waarborgen en de natuur te beschermen.

Lees meer:

• Goed nieuws voor corporate sustainability regelgeving
• Coalitie van NGO’s: Europese Commissie moet Due Diligence-richtlijn aanscherpen
• Voorstel EU Due Diligence richtlijn: ‘Een gemiste kans’
• Revised draft offers hope for UN Binding Treaty on Business and Human Rights