Initiatief Stop Ecocide komt op voor de rechten van de natuur

Ecosystemen worden wereldwijd op grote schaal beschadigd en vernietigd, met vaak desastreuze gevolgen voor de natuur. De Stop Ecocide Foundation werkt aan een procedure om ecocide als misdaad erkend te krijgen bij het Internationaal Strafhof, zodat verwoesting van de natuur met wetgeving kan worden aangepakt.

Headerfoto: Rivierlandschap in Cambodia. © Kouy Secheat, NTFP-EP Cambodia / IUCN NL

Liliana Jauregui, Senior Expert Environmental Justice bij IUCN NL, is ambassadeur van het initiatief. ‘Ik ben geboren in Chili, een land met een overweldigende natuur dat zijn welvaart baseert op de exploitatie van natuurlijke rijkdommen. De prijs die het land betaalt voor deze vorm van ontwikkeling is hoog: bosbranden, ontbossing, minder leven in de oceaan en giftige afvalstoffen van mijnbouw in het milieu.’ Volgens Jauregui kan het initiatief van Stop Ecocide ervoor zorgen dat er een einde komt aan deze vernietiging: ‘Dat is nodig om natuurbehoud écht succesvol te maken.’

In steeds meer landen, zoals Ecuador, Nieuw Zeeland en Bangladesh, worden de rechten van de natuur wettelijk erkend. ‘Er worden daar steeds vaker rechtszaken gehouden en gewonnen waarin de overheid of bedrijven aansprakelijk worden gehouden voor het schenden van die rechten,’ vertelt Jauregui. En die voorbeelden bieden inspiratie voor de natuurbeweging in Nederland. ‘Helaas is veel van de natuur en biodiversiteit hier al verdwenen, maar de natuur die er nog is moet nog altijd beschermd worden. Rechten verwerven voor de natuur is daarvoor een essentiële stap,’ aldus Jauregui.

Internationale erkenning

Een expertisepanel, bestaande uit topadvocaten, strafrechtspecialisten en hoogleraren, werkt op dit moment aan het vaststellen van een juridische definitie van ecocide. Met zo’n robuuste juridische definitie kunnen geïnteresseerde ICC staten het proces starten om ecocide toe te voegen aan het Statuut van Rome.

Volgens Jauregui is het belangrijk dat de term ecocide internationaal wordt erkend: ‘Het gebruik van een woord dat vernietiging van de natuur neerzet als een misdaad is erg belangrijk. Ik zie dat het concept steeds gangbaarder wordt, zo heeft België als eerste Europese land gepleit voor het strafbaar stellen van ecocide bij het Internationaal Strafhof en belooft president Macron om zich internationaal in te zetten voor een verbod op ecocide. Meer landen zouden moeten volgen.’

Toekomstige generaties

Momenteel wordt er niemand verantwoordelijk gesteld voor het verwoesten van de natuur: ‘Dat is pijnlijk om te zien. Je kunt er niet meer mee volstaan om die enorme schade als ‘passiva’ in de boekhouding van toekomstige generaties en kwetsbare bevolkingsgroepen te noteren en verder te negeren’, zegt Jauregui.

Internationaal Strafhof

De Stop Ecocide Foundation werkt aan een juridisch kader voor het wijzigen van het Statuut van Rome van het Internationaal Strafhof. Het doel is dat ecocide- naast genocide, oorlogsmisdaden, agressie en misdaden tegen de menselijkheid- een misdaad wordt, zodat verantwoordelijken aansprakelijk kunnen worden gesteld voor het vernietigen van ecosystemen. Al ruim 18.000 mensen ondersteunen dit doel: ze hebben zich als “Aardbeschermer” bij Stop Ecocide aangesloten.

‘Op dit moment kunnen bedrijven en overheden ongestraft de natuur verwoesten en kunnen we alleen maar proberen dat achteraf weer te herstellen. Maar als ecocide strafbaar wordt kunnen we hen vooraf al ter verantwoording roepen.’

Liliana Jauregui

Verwoesting voorkomen

Het strafbaar stellen van ecocide zou een enorme impact hebben op de werkwijze en invloed van natuurorganisaties: ‘IUCN NL en onze partnerorganisaties over de hele wereld kunnen dan veel meer druk uitoefenen. Op dit moment kunnen bedrijven en overheden ongestraft de natuur verwoesten, en kunnen we alleen maar proberen dat achteraf weer te herstellen. Maar als ecocide strafbaar wordt kunnen we hen vooraf al ter verantwoording roepen,’ vertelt Jauregui. Dat is bovendien van enorm belang voor lokale gemeenschappen en natuurbeschermers, zegt Jauregui: ‘Zij zijn afhankelijk van de natuur in hun gebieden, die vaak onder druk staat. Zij zetten hun leven op het spel om de natuur, waar ook wij van afhankelijk zijn, te beschermen.’

Rechten van de natuur

Om de beweging te steunen, heeft Jauregui de petitie van Stop Ecocide getekend. ‘Als ambassadeur draag ik bovendien bij door het delen van mijn netwerk, het openen van deuren en het verbinden van de beweging met andere belangrijke partijen binnen de natuurbescherming,’ zegt Jauregui. De Stop Ecocide beweging komt impliciet ook op voor de rechten van de natuur, door haar te beschermen door middel van het recht. Jauregui: ‘Ik zou graag zien dat het concept en de ideeën over rechten van de natuur in het algemeen in meer wetten over de hele wereld worden opgenomen’.