IUCN: kijk naar optelsom van effecten op Waddenzee, niet enkel gaswinning

De tijd dat economische overwegingen standaard voorrang kregen in politieke besluitvorming over het gebruik van natuur ligt achter ons. De integrale benadering waarin de ecologische realiteit centraal staat wint terrein. Kijk naar de cumulatieve effecten van verschillende activiteiten die impact hebben op de Waddenzee en stel die optelsom centraal in de besluitvorming over het al dan niet boren naar gas onder de Waddenzee, schrijft IUCN in haar advies aan UNESCO. Dit zou navolging moeten krijgen in alle afwegingen rondom natuurgebieden.

Headerfoto © BoValentino van Getty Images via Canva

In het regeerakkoord is afgesproken dat er na de vergunning voor gaswinning bij Ternaard geen nieuwe vergunningen voor mijnbouw in de Waddenzee verleend zullen worden. Deze keuze volgt op brede maatschappelijke verontwaardiging in Nederland en internationaal. Deze maand werd in het Europees Parlement een resolutie aangenomen met voorstellen om betere wetten en regels te maken voor de bescherming van oceanen in zeeën in Europa. Eén van de eisen is dat in beschermde natuurgebieden zoals de Waddenzee geen mijnbouwactiviteiten meer wordt toegestaan. Daarmee zijn de gasboringen in of rondom de Waddenzee echter nog niet van de baan. De bal ligt nu bij het kabinet.

IUCN World Conservation Congress roept op nu al te stoppen met gaswinning

Tijdens het World Conservation Congress 2021 riepen natuurorganisaties, kennisinstellingen en andere lidstaten de Nederlandse regering op om nu al te stoppen met gaswinning in de Waddenzee en om dus ook de vergunning voor Ternaard niet te verlenen. Natuurgebieden met een UNESCO World Heritage status zoals de Waddenzee behoren wereldwijd tot de meest beschermwaardige vanwege hun unieke karakter en grote internationale belang. De motie die de Waddenvereniging hierover indiende, werd met een grote meerderheid aangenomen. Een sterk signaal van de wereldwijde autoriteit op het gebied van duurzaam gebruik van natuur dat gasboringen in de Waddenzee ongewenst zijn.

Meer gedetailleerde beoordeling van cumulatieve effecten nodig

IUCN is als UNESCO’s formele adviesorgaan voor natuurlijk erfgoed gevraagd om de mogelijke impact van de voorgenomen gaswinning in Ternaard te beoordelen en hierover advies uit te brengen. Dit advies ligt nu bij de Tweede Kamer. IUCN benadrukt in dit advies dat de gaswinning en de risico’s daarvan voor de Waddenzee niet slechts op zichzelf bezien moeten worden. Ook andere activiteiten in dit natuurgebied, zoals zoutwinning, visserij, toerisme en windmolenparken, en de effecten daarvan op de natuur in de Waddenzee moeten meegewogen worden. Het is immers de optelsom die bepaalt in hoeverre het menselijk gebruik de ecologische grenzen overschrijdt. Pas na een meer gedetailleerde beoordeling van onder andere deze cumulatieve effecten kan met zekerheid gesteld worden dat de voorgenomen gaswinning geen negatieve effecten op het gebied zal hebben.

IUCN herinnert daarbij aan de afspraak dat ten aanzien van mogelijke schade aan Werelderfgoed in alle gevallen moet worden uitgegaan van het voorzorgsbeginsel. Dat stelt dat bij twijfel over de mogelijke ecologische schade dient te worden afgezien van de betreffende activiteit, in dit geval gaswinning. Ook wijst IUCN op de onzekerheden over de ontwikkelingen op lange termijn o.a. als gevolg van klimaatverandering die moeten worden meegenomen in het bepalen van de mogelijke toekomstige effecten.

Natura 2000-gebied van cruciaal belang voor biodiversiteit

Als Nederlands Nationaal Comité van IUCN onderschrijven wij dit advies. De Waddenzee is naast UNESCO Werelderfgoed een Natura 2000-gebied van cruciaal belang voor niet alleen de Europese maar ook de Afrikaanse biodiversiteit, onder andere vanwege de miljoenen vogels die er broeden, overwinteren en bijtanken tijdens hun trek. We staan aan de vooravond van een nieuw, wereldwijd biodiversiteitsakkoord waarin staat dat uiterlijk in 2030 tenminste 30% van het zee- en landoppervlak moet bestaan uit beschermd gebied. Effectieve bescherming van bestaande natuurgebieden zoals de Waddenzee is essentieel om deze doelstelling te behalen. En meer is nodig. Economische argumenten mogen niet langer ten koste gaan van ecologische integriteit van in cruciale gebieden als de Waddenzee.