IUCN Rode Lijst: meer dan 40% van de koraalsoorten met uitsterven bedreigd

Vierenveertig procent van de rifbouwende koraalsoorten wereldwijd loopt het risico uit te sterven, blijkt uit een wereldwijde herbeoordeling voor de IUCN Rode Lijst van Bedreigde Soorten™ die vandaag werd aangekondigd tijdens de COP29 VN-klimaatconferentie in Azerbeidzjan.

Headerfoto: Elkhorn coral (Acropora palmata) by johnandersonphoto from Getty Images

De beschermingsstatus van 892 rifbouwende warmwaterkoraalsoorten is opnieuw beoordeeld voor de IUCN Rode Lijst, en analyse toont aan dat 44% bedreigd is. De bedreigingen voor rifbouwende koralen werden voor het laatst beoordeeld voor de IUCN Rode Lijst in 2008. Toen bleek een derde bedreigd te zijn.

‘Terwijl wereldleiders bijeenkomen op de VN-klimaatconferentie in Bakoe, toont deze wereldwijde beoordeling van koraal de ernstige gevolgen van ons snel veranderende klimaat voor het leven op aarde en benadrukt het de ernst van de gevolgen daarvan’, zegt IUCN Director General Dr. Grethel Aguilar. ‘Gezonde ecosystemen zoals koraalriffen zijn essentieel voor mensen. Ze voorzien in voedsel, stabiliseren kusten en slaan koolstof op. De bescherming van biodiversiteit is niet alleen essentieel voor ons welzijn, maar ook voor ons voortbestaan. Klimaatverandering blijft de grootste bedreiging voor rifbouwende koralen en verwoest de natuurlijke systemen waarvan we afhankelijk zijn. Als we een duurzame toekomst voor de mensheid veilig willen stellen, moeten we moedige en beslissende maatregelen nemen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.”

Klimaatverandering is de belangrijkste bedreiging voor rifbouwende koraalsoorten. De Rode Lijst-beoordeling nam de meest recente update over koraalriffen van het Global Coral Reef Monitoring Network (GCRMN) mee, evenals huidige en toekomstige bedreigingen, zoals de verwachte toename van opwarming en ernstige koraalverbleking. Daarbij werd gebruik gemaakt van gegevens van het Intergouvernementeel Panel over Klimaatverandering (IPCC) over toekomstige opwarmingsscenario’s. Naast klimaatverandering en bijbehorende ernstige verbleking, worden koralen bedreigd door vervuiling, afspoeling van landbouwproducten, ziekten en niet-duurzame visserij.

Bijvoorbeeld, het Hertshoornkoraal (Acropora cervicornis) en het Elandshoornkoraal (Acropora palmata) zijn twee soorten met de status Ernstig Bedreigd in het Caribisch gebied. Zij zijn aanzienlijk achteruitgegaan door toegenomen opwarming, watervervuiling, orkanen en de ernstige gevolgen van koraalziekten.

‘Als we koraalriffen een kans willen geven om te overleven, moeten we de uitstoot van broeikasgassen drastisch verminderen en lokale bedreigingen aanpakken,’ zegt Beth Polidoro, Rode Lijst-coördinator Koraal van de IUCN Species Survival Commission. ‘Door nu te handelen, kunnen we het tempo van de opwarming van de oceanen vertragen en het tijdsvenster vergroten waarin koralen zich mogelijk kunnen aanpassen om op de lange termijn te overleven. Dit gaat niet alleen over het behoud van de spectaculaire schoonheid van koraalriffen. Koraalecosystemen ondersteunen ook kustvisserijgemeenschappen, stabiliseren kustlijnen en leefgebieden, en helpen onder andere bij het verwijderen van koolstof uit de oceaan.’

De belangrijkste oplossing om koralen voor uitsterven te behoeden, is het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, in combinatie met het aanpakken van andere bedreigingen, om zo de veerkracht van soorten te versterken. De onderzoekers bevelen ook meer onderzoek aan naar de vraag of en hoe koralen zich kunnen aanpassen aan warmere wateren. Tot nu toe is er slechts bewijs voor een beperkte mogelijkheid tot aanpassing.

De meerderheid van de koralen bevindt zich in de Indo-Pacific regio. De wereldwijde beoordeling van rifbouwende koralen omvat 85 Atlantische koraalsoorten, die zijn uitgelicht in een artikel dat vandaag in het tijdschrift PLOS One is gepubliceerd. Atlantische koraalsoorten worden in het bijzonder bedreigd door jaarlijkse ernstige verbleking, vervuiling en de impact van ziekten.

De wereldwijde beoordeling van vandaag omvat alle rifbouwende koralen, die worden aangetroffen in ondiepe, warmwaterhabitats en die de kleurrijke riffen vormen die te vinden zijn in tropische en subtropische oceaangebieden. Rode Lijst-beoordelingen van koudwaterkoralen, die voorkomen in koudere, diepere wateren over de hele wereld en niet afhankelijk zijn van zonlicht, zijn nog aan de gang. Tweeëntwintig van de meer dan 4.000 soorten koudwaterkoraal zijn tot nu toe beoordeeld. De belangrijkste bedreigingen voor deze soorten zijn visserijactiviteiten, vooral met bodemsleepnetten, diepzeemijnbouw, boren naar olie en gas, of het leggen van diepzeekabels. Een voorbeeld van een bedreigd diepwaterkoraal is Desmophyllum pertusum, dat als Kwetsbaar werd beoordeeld. Toekomstige oceaanverzuring en opwarmende oceanen als gevolg van klimaatverandering vormen ook een bedreiging.

Koraalriffen, opgebouwd over tienduizenden jaren, zijn de meest biodiverse mariene ecosystemen. Klimaatverandering veroorzaakt stijgende watertemperaturen en intensere zonnestraling, wat leidt tot verbleking en ziekten die vaak massale koraalsterfte tot gevolg hebben. Rifbouwende koralen hebben een symbiotische relatie met eencellige algen genaamd zoöxanthellen, die koralen hun levendige kleuren geven. Koraalverbleking is het resultaat van een stressreactie op verhoogde watertemperaturen, waarbij de algen uit de weefsels worden verdreven.