Kansen voor terugkeer kroeskoppelikaan in de lage landen

Nederland is naar alle waarschijnlijkheid weer geschikt als broedgebied voor de kroeskoppelikaan. Dat is de conclusie die Nederlandse en Vlaamse onderzoekers trekken na een verkennende studie. De terugkeer van deze soort in de lage landen zou de kers op de taart van natuurherstel zijn én biedt grote kansen voor natuurbeleving en toerisme. De studie is uitgevoerd in opdracht van een consortium van negen natuurorganisaties, waaronder IUCN NL.

Afbeelding van Paul Sprengers via Pixabay

Inheemse soort

Anders dan zijn naam misschien doet vermoeden, is de kroeskoppelikaan een inheemse soort. De vogel kwam tot in de vijftiende eeuw voor in Nederland. Deze spectaculaire soort leefde nabij de riviermondingen en in het laagveengebied langs de kust. Maar net als veel andere grote, iconische soorten als bever, kraanvogel en zeearend verdween de kroeskoppelikaan door jacht en vernietiging van het leefgebied.

Uit de studie blijkt dat er inmiddels weer voldoende geschikt leefgebied is voor een zelfstandige populatie in Nederland en Vlaanderen. Flevoland met haar randmeren en de IJsselmonding, het Friese en Overijsselse merengebied en het benedenrivierengebied (Biesbosch, Haringvliet en Krammer-Volkerak) lijken de meest geschikte gebieden voor deze soort. 

Met een spanwijdte van bijna 3,5 meter en zijn unieke uiterlijk en gedrag zal de soort vermoedelijk al snel geliefd raken bij het publiek.

‘Fisherman’s friend’

Uit de studie en ervaringen uit het buitenland blijkt dat sport- en beroepsvissers niets te vrezen hebben bij een terugkeer van deze soort, omdat grote vissen die in Nederland voor de beroepsvisserij interessant zijn maar weinig worden gegeten door de kroeskoppelikaan. In het buitenland voeren vissers pelikanen zelfs vaak bij met ondermaatse vis en organiseren zij trips voor toeristen naar de pelikanen. 

Vervolgstudie nodig

Helaas is het niet aannemelijk dat de soort op eigen kracht terugkeert, daarvoor is een herintroductie nodig. Voordat er serieus over zo’n herintroductie nagedacht kan worden, is een vervolgstudie nodig. Uit die studie moet blijken wat de beste locatie en aanpak voor een dergelijke herintroductie zouden zijn en welke maatregelen er eventueel eerst nog moeten worden genomen. Denk daarbij aan het beter zichtbaar maken van hoogspanningsdraden en het optimaliseren van broedeilanden. De initiatiefnemers van de studie gaan met partnerorganisaties en stakeholders in gesprek om te bepalen of er animo is voor zo’n vervolgstudie.

Uitreiking eerste rapporten

De studie is op 15 oktober tijdens een bijeenkomst in Diergaarde Blijdorp aangeboden aan Fred Wouters, directeur van Vogelbescherming Nederland en Lieven De Schamphelaere, erevoorzitter van Natuurpunt, de Belgische BirdLife partner.

De studie is uitgevoerd door: Kurstjens ecologisch adviesbureau, Sovon Vogelonderzoek Nederland, Wageningen University & Research en (het Vlaamse) Instituut Natuur- en Bosonderzoek. Er is nauw samengewerkt met diverse Europese kroeskoppelikaan-specialisten die betrokken zijn in het Europese Life Project ‘Pelican way of LIFE’

De studie is uitgevoerd in opdracht van een consortium van negen Nederlandse, Vlaamse en Europese natuurorganisaties: ARK Natuurontwikkeling, Stichting Het Zeeuwse Landschap, Rewilding Europe, Agentschap Natuur en Bos, Natuurpunt, LandschappenNL, Diergaarde Blijdorp, IUCN NL en Pelican Way of Life.