Keurmerk voor duurzame rotan gelanceerd

De grote vraag naar rotan verstoort het ecosysteem van de tropische bossen in Indonesië. Om duurzame productie van rotan mogelijk te maken werkte IUCN NL’s Indonesische partner NTFP-EP en het Indonesische ministerie van Milieu & Bosbouw samen aan een keurmerk voor duurzame rotan. Het Nederlandse bedrijf VDS ontvangt het keurmerk, dat deze maand werd gelanceerd, als eerste. Het keurmerk stelt eisen aan onder meer ecologische duurzaamheid, sociaal en cultureel welzijn en traceerbaarheid.

Headerfoto: Rattan seedlings in a PGS ROLES pilot area in Eheng, Kutai Barat, East Kalimantan. Foto door Wahyu Widhi / NTFP-EP

Rotan is een liaanachtige plant met harde stengels die groeit in tropische regenwouden in onder andere Indonesië. In de jaren zestig van de vorige eeuw leidden de motorisering van het transport over rivieren en de toename van de internationale handel tot hoge prijzen voor lokale, Indonesische rotanoogsters. Dit trok echter ook mensen van buiten aan die geen traditionele kennis hadden van het bossysteem en die de traditionele landrechten niet erkenden. Al snel was er sprake van overexploitatie en aantasting van het tropisch regenwoud.

Opeenvolgende regeringen poogden om met exportquota of door het verbieden van de uitvoer van ruwe rotan de vernietiging van de bossen te stoppen. Hierbij speelde de machtige lobby van grote exporteurs van rotanmeubels een grote rol: zij hebben baat bij maatregelen die de prijs voor de ruwe rotan laag houden.

Participatief garantiesysteem

IUCN NL ondersteunt haar partnerorganisatie NTFP EP Indonesië (Non-Timber Forest Products Exchange Programme) al tien jaar om de rotanwaardeketen te verduurzamen. Sinds 2012 werkt NTFP EP ID met het Indonesische ministerie van Milieu & Bosbouw aan de ontwikkeling van een participatief garantiesysteem (PGS). Dat is gebaseerd op twee uitgangspunten: de oogst van bosproducten moet duurzaam zijn en het ecosysteem niet ondermijnen, en de rotanproductie moet bijdragen aan het economische en sociale welzijn van de lokale gemeenschappen.

Lancering na tien jaar ontwikkeling

Deze maand werd – na tien jaar van consultaties en veldproeven met boeren, wetenschappers, overheidsinstanties en marktpartijen – de PGS-certificering voor duurzame rotan (ROLES) officieel gelanceerd. Het PGS-certificeringssysteem is gebaseerd op zelfbeoordeling, sociale netwerken, kennisuitwisseling, peer review, transparantie en inclusiviteit. De vijf criteria waaraan het product moet voldoen zijn legaliteit, duurzame productie, ecologische duurzaamheid, sociaal en cultureel welzijn, en traceerbaarheid.

Er zijn momenteel drie gebieden waar gecertificeerde rotan geproduceerd wordt: Centraal- en Oost-Kalimantan en Centraal-Sulawesi.

Nederlands bedrijf ontvangt rotancertificaat

Het Nederlandse bedrijf Van der Sar Import (VDS) heeft een fabriek opgezet op Java waar plantenmanden worden gemaakt van rotan die duurzaam is geoogst in het regenwoud van Kalimantan. ‘Wij delen de uitgangspunten van NTFP EP op het gebied van ecologische duurzaamheid en economisch en sociaal welzijn en hebben samen gewerkt aan certificering van de rotanproducten die VDS op de Europese markt brengt’, vertelt directeur Gerard van der Sar. Zowel de rotanboeren als de werknemers van de fabriek hebben betere arbeidsvoorwaarden en een hoger inkomen dan gangbaar in Indonesië. VDS is het eerste bedrijf ter wereld dat het PGS ROLES-certificaat heeft ontvangen.

Laatste buffer tegen ontbossing

‘Wij werken al jarenlang samen met NTFP EP en hebben hen vanaf het begin financieel gesteund bij het opzetten van dit certificeringssysteem. Het is belangrijk dat de rotanboeren direct contact hebben met bedrijven die willen verduurzamen en dat ze niet overgeleverd zijn aan conglomeraten die voornamelijk uit zijn op een zo laag mogelijke prijs voor ruwe rotan. Dit certificaat is een heel mooi voorbeeld van bottom-up initiatieven voor duurzame productie en handel, die zowel de natuur als de lokale gemeenschappen ten goede komen,’ zegt Evelien van den Broek, senior expert environmental justice bij IUCN NL.

Het beheer van bossen en de duurzame oogst van bosproducten door lokale gemeenschappen is in veel gebieden de laatste buffer tegen ontbossing. Daarom steunt IUCN NL met het programma Forests for a Just Future organisaties en gemeenschappen die producten als rotan op duurzame wijze produceren en gebruiken.

Trouw over duurzame rotan

Naar aanleiding van de lancering van het keurmerk schreef Trouw een artikel over de duurzaamheid van rotan, waarin Van den Broek en Van der Sar aan het woord komen.

Lees meer

• NTFP-EP over de lancering van het keurmerk
• Het duurzame rotanmerk van VDS: Terima Kasih
• Duurzaam Ondernemen over het keurmerk