Nieuw rapport van IUCN Europe biedt belangrijke inzichten over duurzame landbouw

Afgelopen dinsdag publiceerde IUCN Europe het rapport “Approaches to sustainable agriculture”. Het document geeft een overzicht van de belangrijkste benaderingen, concepten en toepassingen op het gebied van duurzame landbouw. Het rapport verschijnt op een cruciaal moment en kan richting geven aan de implementatie van het onlangs gelanceerde Green Deal van de Europese Unie, en dan met name aan de “Van Boer tot Bord”- en de Biodiversiteitsstrategie.

Headerfoto: Onion planting photo by Markus Spiske on Unsplash

We hebben momenteel te maken met twee enorme crises: het grootschalige verlies van natuur en klimaatverandering. In 2020 is hier een derde, nieuwe wereldwijde crisis bijgekomen in de vorm van COVID-19. Deze nieuwe situatie heeft veel milieu-initatieven vertraagd, en ook de aandacht voor natuur is hierdoor op de achtergrond verdwenen.

Desondanks moeten we als maatschappij blijven toewerken naar de klimaat- en biodiversiteitsdoelen die we met elkaar hebben gesteld. Hierbij is duurzame landbouw van groot belang, omdat de landbouw afhankelijk is van natuurlijke processen, waaronder bodemvruchtbaarheid, hergebruik van water en bestuiving. Zowel de natuur als de landbouw lijden steeds meer onder de negatieve gevolgen van klimaatverandering.

Met het nieuwe rapport “Approaches to sustainable agriculture”, wat is ontwikkeld met steun van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, wil IUCN de overvloed aan begrippen en terminologie in het vakgebied overzichtelijk maken en duiden. De vele verschillende benaderingen, toepassingen en concepten kunnen namelijk afleiden van het hoofddoel om gezamenlijk een strategie te bedenken voor duurzame landbouw in de toekomst. Of het nu gaat om agro-ecologie, regeneratieve landbouw, biologische landbouw, natuurinclusieve landbouw of ecologische intensivering; besluitvormers en stakeholders in de landbouw- en milieugemeenschap moeten allereerst duidelijkheid hebben. Er zijn verschillende benaderingen van duurzame landbouw, en ze hebben allemaal belangrijke overeenkomsten en uitdagingen. Bovendien is hun diversiteit een kracht op zich.

Benaderingen van duurzame landbouw

In het rapport worden 14 verschillende benaderingen van duurzame landbouw met elkaar vergeleken. Deze benaderingen zijn: agro-ecologie, natuurinclusieve landbouw, permacultuur, biodynamische landbouw, biologische landbouw, “conservation agriculture”, regeneratieve landbouw, koolstofvastlegging, klimaatslimme landbouw, landbouw met hoge natuurwaarde, “low external input agriculture”, kringlooplandbouw, ecologische intensieve landbouw en duurzame intensieve landbouw.

Een rechtvaardige transitie

Het is van belang dat we in de nabije toekomst streven naar het duurzaam en eerlijk produceren van gezond voedsel voor betaalbare prijzen. ‘Om ervoor te zorgen dat de transitie naar echte duurzame landbouw rechtvaardig is, moet er voldoende steun zijn voor de benodigde investeringen. Tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat landbouw winstgevend blijft,’ zegt Luc Bas, Director van het European Regional Office van IUCN. ‘Het nieuwe Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid moet onze belangrijkste leidraad worden om duurzame landbouw in de EU te realiseren.’

De belangrijkste bevindingen uit het rapport

• De benaderingen die in het rapport zijn onderzocht lijken meer overeenkomsten te hebben dan de traditionele vormen van landbouw.
• De benaderingen streven allemaal naar duurzaamheid, waar milieu-aspecten maar ook sociaal-economische overwegingen onder vallen.
• Elke benadering werkt onder bepaalde omstandigheden: het rapport toont aan dat er verschillende benaderingen bestaan, dat zij een aantal belangrijke overeenkomsten hebben, maar ook dat hun diversiteit een kracht op zich is.
• De meeste benaderingen hebben een aantal gemeenschappelijke uitdagingen, die gerelateerd zijn
• Veel van de benaderingen gebruiken vergelijkbare milieuvriendelijke praktijken, waaronder vruchtwisseling, verminderd gebruik van synthetische pesticiden en minerale meststoffen, een kleinere veestapel en gewasdiversificatie. Deze kunnen allemaal gezien worden als “duurzame landbouwpraktijken”.