Verkiezingen in Colombia: een lichtpuntje voor de bossen?

Deze week kiezen de Colombianen hun nieuwe president. Ondanks het grote ecologische en sociaal-culturele belang van het Amazonegebied hadden Colombiaanse politici lange tijd weinig aandacht voor het regenwoud. Maar deze verkiezingen laten een lichtpuntje zien. ‘Voor het eerst is ontbossing uitgebreid besproken in een politieke campagne’, zegt Rodrigo Botero, directeur van de Foundation for Conservation and Sustainable Development, de Colombiaanse partner van IUCN NL.

Headerfoto: (s) © FCDS

In 2021 werd 98.000 hectare regenwoud van de Colombiaanse Amazone, dat ongeveer 35 procent van het land beslaat, vernietigd. Hoewel het geen dichtbevolkte gebied is, zijn de economische belangen enorm. Ontbossing omvat veel meer dan houtkap: mijnbouw, veeteelt, landbouw en infrastructuur bedreigen de biodiversiteit van het Amazonegebied en het leven van de inheemse en lokale gemeenschappen.

Gebrek aan overheidscontrole in het Amazonegebied

De groeiende wereldwijde vraag naar grondstoffen leidt tot meer ontbossing. Toch is de nationale overheid grotendeels afwezig geweest in het Colombiaanse Amazonegebied. ‘Tijdens de verkiezingsperiode hebben we meerdere kandidaten meegenomen naar het regenwoud; voor hen allemaal was het de eerste keer dat ze de regio bezochten. Het lijkt erop dat de politieke afstand tot het gebied langzaam kleiner wordt,’ vertelt Botero.

De aanwezigheid van grote bedrijven en gewapende groepen, in combinatie met afwezigheid van de overheid, heeft grote impact op de natuur en op de lokale gemeenschappen. Botero: ‘Er is een goed ontwikkeld systeem dat het mogelijk maakt dat illegale activiteiten een snel groeiend gedeelte van het Amazonegebied in beslag nemen. Kwetsbare gemeenschappen doen vaak het ‘vuile’ werk voor de de bedrijven en gewapende groepen, maar profiteren hier het minst van. Vaak hebben zij geen keuze.’

Grensoverschrijdende machtssystemen

‘De heractivering van de economie na de pandemie wordt gebruikt als excuus voor commerciële sectoren om op dezelfde manier door te gaan,’ zegt Rodrigo. ‘Deze grote bedrijven hebben veel politieke macht.’ Een aantal grote bedrijven heeft bezwaar gemaakt tegen een onlangs aangenomen wet die illegale toe-eigening van land tot een milieudelict maakt. ‘Als deze wet wordt geschrapt, is land weer vogelvrij.’

Groepen die betrokken zijn bij de productie van en handel in drugs zijn vaak ook betrokken bij andere illegale activiteiten, zoals mijnbouw. In veel gevallen werken ze over de grens en hebben ze niet alleen macht in Colombia, maar ook in landen als Ecuador en Peru. Botero: ‘Deze illegale producten worden voornamelijk geëxporteerd naar Europa en de Verenigde Staten, waar de vraag groot is. Zolang de wereldwijde aanpak van drugs niet verandert, zie ik niet hoe Colombia dit probleem kan oplossen.’

Een nieuwe kans voor de Colombiaanse bossen?

De eerste verkiezingsronde leverde twee zeer verschillende kandidaten op: Gustavo Petro van het linkse Colombia Humana en de onafhankelijke zakenman Rodolfo Hernández als zijn tegenstander. Ze hebben zeer verschillende perspectieven en verschillen ook van de huidige president. De mensen hebben het gevoel dat het tijd is voor echte verandering,’ is Botero’s perspectief. 

Beide presidentskandidaten beloven positieve verandering, maar Gustavo Petro neemt een veel krachtiger standpunt in ten aanzien van ontbossing. Zijn plannen voor milieukwesties, waaronder de bescherming van het Amazonegebied, zijn beter ontwikkeld. Hij stelt onder meer voor dat de lokale gemeenschappen hun land kunnen beschermen middels lange termijn samenwerkingen met de nationale overheid.

Rodolfo Hernández zegt ook relaties met lokale gemeenschappen te willen verbeteren om wederzijdse afspraken maken. Dit kan volgens Botero veelbelovend zijn, want niet wegneemt dat een duidelijke strategie van Hernández voor het oplossen van het ontbossingsprobleem ontbreekt.

‘Verenigingen en stichtingen hebben een cruciale rol in de beschermening van het Colombiaanse Amazonegebied.’

Rodrigo Botero – Foundation for the Conservation and Sustainable Development

Kansen om ontbossing te stoppen

Ondanks de vele uitdagingen heeft de nieuwe Colombiaanse regering ook kansen om een economie te ontwikkelen die de rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen van het Amazonegebied niet uitbuit. In de ogen van Botero speelt de inheemse bevolking een cruciale rol bij het behoud van het regenwoud. Veel mensen willen hun leefomgeving beschermen. Hen nauw betrekken bij de oplossing moet verschillende niveaus gebeuren, zegt hij: ‘verbeteren van het lokaal bestuur kan een belangrijke bijdrage leveren aan de oplossingen voor ontbossing.’

De toenemende internationale debatten over klimaatverandering en biodiversiteitsverlies creëren ook kansen om het regenwoud te beschermen. Maar, zegt Botero, internationale initiatieven mogen lokale en nationale kennis niet ondermijnen: ‘er is in dit land veel kennis aanwezig, zowel bij gouvernementele als bij niet-gouvernementele organisaties, en die benut moet goed worden.’

Hoewel de nieuwe regering een belangrijke rol speelt bij het terugdringen van de ontbossing, ligt de oplossing niet alleen bij de overheid: ‘een complex probleem vraagt om een holistische oplossing en betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld. Verenigingen en stichtingen hebben een cruciale rol in de bescherming van het Colombiaanse Amazonegebied’, aldus Botero.

Samen werken we aan de bescherming van het Amazonegebied

IUCN NL werkt samen met FCDS aan de bescherming van het Colombiaanse Amazonegebied en haar bevolking. Zo werken we aan duurzame palmolieproductie binnen het Forests for a Just Future programma, welke een duurzamer en inclusiever beheer van tropische regenwouden over de hele wereld als doel heeft.

In ons programma Amazon Rights in Focus streven FCDS en IUCN NL naar het beëindigen van boscriminaliteit en het verbeteren van de territoriale rechten van inheemse groepen en lokale gemeenschappen in het Colombiaanse Amazonegebied. Zij zijn de beste beschermers van het bos.