Verantwoord beheer van mineralen

De mijnbouwsector zorgt op veel plaatsen in de wereld voor grootschalig verlies van natuur en biologische diversiteit. Mede vanwege de wereldwijde energietransitie, belangrijk vanuit klimaatoogpunt, neemt de vraag naar metalen en mineralen almaar toe. IUCN NL zet zich in voor verantwoord beheer van grondstoffen om verlies van biodiversiteit en ecosysteemdiensten tot een minimum te beperken en tot een verantwoorde energietransitie te komen.

Mijnbouw verschaft de samenleving diverse essentiële materialen, zoals nikkel, koper en kobalt. Deze metalen en mineralen worden gebruikt in talloze apparaten en industriële processen, van accu’s en auto’s tot verf en magnetrons. Het winnen van deze delfstoffen gaat echter gepaard met grote verliezen aan biodiversiteit, vooral door ontbossing en vervuiling. Om dit verlies te beperken zet IUCN NL zich in voor het uitbannen van deze praktijken en maken we ons hard voor maatschappelijk verantwoord beheer van mineralen.

Feiten & cijfers

Bijna 10% van de ontbossing in de Amazone wordt veroorzaakt door de mijnbouwindustrie
IUCN stelt dat mijnbouw en oliewinning onverenigbaar zijn met de doelstellingen van beschermde gebieden en pleit voor het bij wet verbieden van exploratie en winning in beschermde gebieden van IUCN-categorie 1 t/m 4
Mijnbouw is de op drie na grootste veroorzaker van ontbossing ^[1]World Bank – PROFOR, 2019

Bijna 10% van de ontbossing in de Amazone wordt veroorzaakt door de mijnbouwindustrie
IUCN stelt dat mijnbouw en oliewinning onverenigbaar zijn met de doelstellingen van beschermde gebieden en pleit voor het bij wet verbieden van exploratie en winning in beschermde gebieden van IUCN-categorie 1 t/m 4
Mijnbouw is de op drie na grootste veroorzaker van ontbossing ^[2]World Bank – PROFOR, 2019

IUCN NL ondersteunt maatschappelijke organisaties die opkomen voor de natuur en de lokale gemeenschap in mijnbouwgebieden. Onze inzet richt zich op drie aspecten van het mijnbouwproces: transparantie, sterke lokale wet- en regelgeving en vrijwillige en verplichte duurzaamheidsstandaarden. Welk aspect de nadruk krijgt, is afhankelijk van de politieke situatie in het land, de fase van de mijnbouwplannen en de betrokken bedrijven.

Ketentransparantie in de metaalsector

Voor het verantwoord beheer van grondstoffen is transparantie in de gehele keten cruciaal, van de besluitvorming bij de vergunningverlening tot het winnen en verwerken van de materialen. Elk bedrijf dat producten uit de mijnbouw verwerkt, moet weten waar en onder welke omstandigheden de delfstoffen gewonnen worden. IUCN NL stimuleert bedrijven in de metaalsector om hun keten beter in kaart te brengen. Dat gebeurt via het maken van afspraken in bijvoorbeeld Convenanten voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO-convenanten).

Inzicht in ontwikkelingsscenario’s

Ook in de gebieden waar mijnbouw plaatsvindt, is transparantie een eerste vereiste. Burgers en lokale overheden moeten tijdig worden ingelicht over nieuwe mijnbouwplannen. In die fase kunnen ze optimaal invloed uitoefenen. Ook stimuleren we het publieke debat over de langetermijngevolgen van verschillende ontwikkelingsscenario’s. Ons uitgangspunt is dat mijnbouw-opbrengsten ten goede komen aan de lokale samenleving en dat ook toekomstige generaties trots kunnen zijn op hun natuurlijk erfgoed. Een belangrijk begrip daarbij is transparantie in publieke geldstromen: waar worden de inkomsten uit de mijnbouw aan besteed? Daarom werken wij, waar mogelijk, samen met het wereldwijde Extractive Industries Transparency Initiative (EITI) voor meer (financiële) transparantie in de delfstoffensector.

‘Betrokkenheid van kritische burgers en maatschappelijk middenveld is de sleutel naar verantwoorde mijnbouw.’
Razakamanarina Ndranto, AVG (lokale partnerorganisatie van IUCN NL in Madagaskar)

Anticiperen op mijnbouw in Madagaskar

Madagaskar herbergt een ongelooflijke biodiversiteit én een schat aan delfstoffen. De mijnbouw staat nu nog in de kinderschoenen, maar dat zal onvermijdelijk binnen afzienbare tijd veranderen. Zowel de overheid als het maatschappelijk middenveld zijn hier nog niet op voorbereid. IUCN NL heeft daarom kennisuitwisseling opgezet tussen lokale ngo’s op Madagaskar en lokale partnerorganisaties uit de Filippijnen – een land waar men ruime ervaring heeft met mijnbouw. Ook hielpen we bij de analyse van de huidige juridische context. Het doel van onze gezamenlijke inzet: checks and balances inbouwen om de schade aan natuur te minimaliseren en ervoor te zorgen dat de mijnbouw het eigen land en de lokale gemeenschap ten goede komt. Ook als we over generaties heen kijken moet de balans tussen negatieve en positieve impacts, positief uitslaan voor de maatschappij als geheel.

Foto: Kust Madagascar met vissersboten © Rob Glastra

Download de factsheet

Transparante en sterke wet- en regelgeving

Samen met onze lokale partnerorganisaties werken we aan het bekendmaken van de wet- en regelgeving en de internationale standaarden waaraan mijnbouwoperaties zouden moeten voldoen. Vervolgens wijzen onze lokale partners de overheid op hun taak om erop toe te zien dat die regels nageleefd worden. In veel beschermde gebieden mag bijvoorbeeld überhaupt geen mijnbouw plaatsvinden.

Als de bestaande wet- en regelgeving niet adequaat is, pleiten we voor strengere wetten die garanties geven voor betere bescherming van de natuur. Dat is hard nodig, want veel lokale en nationale economieën zijn direct afhankelijk van het natuurlijke ecosysteem. Ecosysteemdiensten zoals bodemvruchtbaarheid, bescherming tegen extreem weer en drinkwater zijn tot in lengte der jaren nodig, terwijl een mijn per definitie maar een beperkte levensduur kent.

Bedrijven aansporen tot hogere duurzaamheidseisen

Behalve bestaande wet- en regelgeving zijn er ook vrijwillige duurzaamheidsnormen waar mijnbouwbedrijven zich aan kunnen committeren. Deze sectorstandaarden stellen vaak hogere eisen aan duurzaamheid dan nationale wet- en regelgeving. We stimuleren bedrijven om zich publiekelijk te verbinden aan dit soort standaarden en richtlijnen, zoals die van het IRMA (Initiative for Responsible Mining Assurance), het IFC (International Finance Cooperation) en de OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development). Veel multinationals zijn hierop aanspreekbaar, mede doordat steeds meer investeerders eisen op dit gebied stellen.

Harde afspraken over natuurherstel

Als een mijn na verloop van tijd sluit, is het landschap vaak ernstig aangetast door de mijnoperatie zelf en de infrastructuur eromheen. Vaak blijft ter plekke een soort maanlandschap over waaruit het leven bijna geheel is geweken. Daarom zet IUCN NL zich in voor goede herstelplannen. Bij de vergunningverlening kijken we, waar mogelijk, mee naar plannen voor natuurherstel: naar de kwaliteit van de plannen zelf, de financiële garanties die erbij horen en de verantwoordelijkheid als het mijnbouwbedrijf vertrokken is. We streven daarbij naar harde afspraken met bedrijven en overheden over natuurherstel, zodat de biodiversiteit kan terugkeren en ecosysteemdiensten ook voor toekomstige generaties gewaarborgd blijven.