Integrale aanpak is de enige route naar een duurzaam Nederland

Nederland staat op een keerpunt. Als dichtbevolkt land lopen we aan tegen de grenzen van wat onze natuur aankan, met verontrustende gevolgen voor biodiversiteit, watervoorziening, voedselzekerheid en gezondheid. De voortdurende afname van biodiversiteit verzwakt de natuurlijke ecosystemen die essentieel zijn voor schone lucht, schoon water en vruchtbare bodem. Een duurzaam integratie van natuur, landbouw en waterbeheer is daarom essentieel voor een veerkrachtige natuur en gezonde leefomgeving, schrijft senior expert nature-based solutions Maxime Eiselin in dit opiniestuk. Een integrale aanpak is de enige weg vooruit.

Headerfoto: Wilde paardenbloemen © Paul van de Velde

Urgent en haalbaar

De nieuwste rapporten van het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES), het biodiversiteitspanel van de Verenigde Naties, liegen er niet om. Verandering om verder biodiversiteitsverlies tegen te gaan is urgenter dan ooit. Dit stellen de honderden wetenschappers uit meer dan 42 landen, waaronder negen Nederlandse toponderzoekers, die de afgelopen drie jaar aan de rapporten werkten.

Maar, minstens zo belangrijk: het is ook haalbaar om biodiversiteitsverlies een halt toe te roepen? De rapporten tonen aan dat we binnen tien jaar positieve resultaten kunnen behalen voor mens en natuur – als overheden, bedrijven en burgers beter samenwerken.

Belang van een geïntegreerde benadering

Eén van de rapporten, de Nexus Assessment, maakt ons precies dat duidelijk: een silo-aanpak waarbij ieder beleidsterrein los van elkaar opereert biedt geen toekomstbestendige oplossing. Nederland moet overstappen op een holistische benadering, waarin beleidsmaatregelen geïntegreerd zijn en zich daarnaast richten op het versterken van synergiën tussen verschillende sectoren. Alleen zo kunnen we de uitdagingen waar we voor staan duurzaam aanpakken.

Want deze uitdagingen staan niet los van elkaar. De IPBES Nexus Assessment laat zien dat het behoud van biodiversiteit, klimaatverandering, water, voedsel en gezondheid onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Deze systemen beïnvloeden elkaar wederzijds. Ze hebben daarmee vergaande gevolgen voor een land als Nederland, waar problemen zoals de stikstofcrisis, overstromingsrisico’s en intensieve landbouw een grote druk leggen op zowel de natuur als de gezondheid van de bevolking.

Het huidige systeem, gericht op economische winst op de korte termijn, maakt Nederland kwetsbaar. Diepgaande, systemische veranderingen zijn nodig om het tij te keren. Dit betekent dat we onze economische, sociale en technologische structuren opnieuw moeten vormgeven, met aandacht voor een duurzame landbouw, energie- en klimaataanpassingen.

Door natuur, landbouw en waterbeheer duurzaam te integreren, kunnen we ervoor zorgen dat de ecologische veerkracht toeneemt en toekomstige generaties verzekerd zijn van een gezonde leefomgeving.

IPBES: een duidelijke weg vooruit

De aanbevelingen van IPBES bieden een duidelijke weg vooruit. Nederland moet natuurherstelprojecten op grote schaal inzetten om de negatieve trends in biodiversiteit en klimaatverandering aan te pakken. Door natuur, landbouw en waterbeheer duurzaam te integreren, kunnen we ervoor zorgen dat de ecologische veerkracht toeneemt en toekomstige generaties verzekerd zijn van een gezonde leefomgeving.

Klimaatadaptatie is daarbij een ander cruciaal element. Programma’s zoals Ruimte voor de Rivier hebben bewezen dat het mogelijk is om waterveiligheid te combineren met natuurherstel en een verbeterde leefomgeving voor mens en dier. Dit soort initiatieven moeten worden uitgebreid om ons beter te beschermen tegen de toenemende risico’s van klimaatverandering.

De economische risico’s van biodiversiteitsverlies worden steeds duidelijker. IPBES benadrukt het belang van economische en financiële hervormingen om negatieve milieueffecten te beprijzen en positieve acties te belonen. Dit kan door schadelijke landbouwsubsidies af te bouwen en meer te investeren in duurzame energie, groenbeheer en circulaire economie. Bovendien moeten bedrijven en consumenten hun verantwoordelijkheid nemen door rekening te houden met de ecologische impact van hun keuzes.

Samenwerking en langetermijnvisie

De fragmentatie van beleid en bestuur blijft een belemmering voor effectieve actie. Nederland kan een voortrekkersrol spelen door beleidsmaatregelen te ontwikkelen die biodiversiteit, waterbeheer, voedselproductie, gezondheid en klimaatverandering samen aanpakken. De Dutch Diamond Approach, die overheid, private sector, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen samenbrengt, kan hierin een belangrijke rol spelen.

Tot slot is een langetermijnvisie onmisbaar. Nederland moet zijn beleid afstemmen op de Sustainable Development Goals, het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework en de Parijse klimaatdoelen. Alleen door ecologische en economische belangen gezamenlijk te integreren, kunnen we een toekomstbestendig Nederland realiseren.

De boodschap van de Nexus Assessment is duidelijk: de tijd van geïsoleerde beleidsmaatregelen is voorbij. Een integrale aanpak is de enige weg vooruit. Laten we nu handelen, voordat de gevolgen van inactiviteit onomkeerbaar worden.