Headerfoto: Zeester op rotsoppervlak met mangaanknollen © NOAA/OAR/OER, 2016 Deepwater Exploration of the Marianas, Leg 3.
De vraag naar mineralen als kopererts, bauxiet (aluminium), kobalt, nikkel en mangaan stijgt explosief vanwege de energietransitie. Ze zijn nodig voor bijvoorbeeld batterijen voor elektrische auto’s en voor windturbines. Dat we in de versnelling moeten om over te stappen van fossiele naar hernieuwbare energie staat buiten kijf. Maar hoe zorgen we dat we deze overstap zo eerlijk mogelijk maken, met een zo laag mogelijke negatieve impact op mens en natuur?
Aanpak Bottom Line!
In de eerste plaats betekent dit een circulaire aanpak waarin minder energieverbruik voorop staat. Daarnaast moeten we striktere eisen te stellen aan een verantwoorde winning van grondstoffen. Er moet een bottom line komen en worden bewaakt: een duidelijke ondergrens die aangeeft waar en hoe mijnbouw mag plaatsvinden, zodat die niet ten koste gaat van kwetsbare natuur en mensen.
Coenraad Krijger, directeur van IUCN NL‘Er is een systeemverandering nodig die ons aanzet tot een zuinige omgang met grondstoffen en zorgvuldige winning, op een toekomstbestendige manier. Met dit project zetten we ons in voor een eerlijke, verantwoorde energietransitie voor mens en natuur.’
Bedreigde gebieden
Bottom Line! focust op drie boslandschappen met een cruciale waarde voor de mondiale biodiversiteit. Bovendien zijn deze bossen onmisbaar in de strijd tegen klimaatverandering. Ook zijn ze belangrijk voor lokale voedselzekerheid en watervoorziening en hebben ze een belangrijke culturele waarde voor (inheemse) gemeenschappen. Als de huidige mijnbouwpraktijken doorgaan, ondervinden deze gebieden daar ernstige gevolgen van. Denk aan ontbossing en vervuiling.
Het gaat om het Tompotika-oerbos in Indonesië, bedreigd door nikkelmijnbouw; het Atewa-oerbos in Ghana waar plannen zijn voor bauxietwinning; en Tampakan in de Filipijnen waar inheemse gemeenschappen zich verzetten tegen grootschalige winning van kopererts in een kwetsbaar stroomgebied.
Daarnaast duiken we letterlijk in het diepe: de diepzee van de internationale wateren, waar de gezondheid van de oceaan, de koolstofopslagcapaciteit en nog te ontdekken kwetsbare soorten in de waagschaal gesteld worden voor mijnbouw.
Video: nikkelwinning op Sulawesi
Elektrisch rijden is stukken beter voor het milieu dan rijden met een benzine- of dieselauto. Maar er is een keerzijde: door de toenemende vraag naar elektrische auto’s neemt ook de vraag naar nikkel toe. Wordt de opmars van de elektrische auto de ondergang van tropisch bos?
Facts & figures
- De Wereldbank schat dat de vraag naar grondstoffen voor de energietransitie zoals grafiet, lithium, nikkel en kobalt tot 2050 met bijna 500 procent zal groeien ten opzichte van 2018.
- Voor de transitie naar groene, hernieuwbare energie is de komende decennia naar schatting 3 miljard ton aan metalen en mineralen nodig schat de Wereldbank [1]bron: https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2020/05/11/mineral-production-to-soar-as-demand-for-clean-energy-increases.
- Meer dan de helft van de mijnbouw die nodig is voor de energietransitie bevindt zich rondom het leefgebied van inheemse gemeenschappen [2]bron: https://www.nature.com/articles/s41893-022-00994-6.
- De Wereldbank schat dat de vraag naar grondstoffen voor de energietransitie zoals grafiet, lithium, nikkel en kobalt tot 2050 met bijna 500 procent zal groeien ten opzichte van 2018.
- Voor de transitie naar groene, hernieuwbare energie is de komende decennia naar schatting 3 miljard ton aan metalen en mineralen nodig schat de Wereldbank [3]bron: https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2020/05/11/mineral-production-to-soar-as-demand-for-clean-energy-increases.
- Meer dan de helft van de mijnbouw die nodig is voor de energietransitie bevindt zich rondom het leefgebied van inheemse gemeenschappen [4]bron: https://www.nature.com/articles/s41893-022-00994-6.
Striktere mijnbouwwet- en regelgeving
In en rond deze gebieden versterkt Bottom Line! de stem van de mensen en organisaties die opkomen voor de natuur en mensenrechten en pleiten we voor striktere mijnbouwwet- en regelgeving (inclusief no-go zones) en de naleving daarvan. Als er mijnbouw plaatsvindt, pleiten wij voor een brede toepassing van de IRMA-standaard voor verantwoorde mijnbouw, rekening houdend met gemeenschappen, werknemers en de natuurlijke omgeving.
Onze kennis en ervaringen uit deze (zee)landschappen delen we met Nederlandse en Europese beleidsmakers, het bedrijfsleven, financiële instellingen en eindgebruikers. Richting deze doelgroepen zetten we ons in voor meer nadruk op het verminderen van energieconsumptie en op hergebruik, recycling en circulair design en voor veel striktere eisen aan de winning van de grondstoffen. We werken daarbij ook samen met het Initiative for Responsible Mining Assurance (IRMA), de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) en verschillende nationale en internationale netwerkpartners.
Een transparantere keten
Bottom Line! stelt een voorbeeld in vier bijzondere (zee)landschappen en zet daarnaast belangrijke stappen richting een transparante keten met stevige wet- en regelgeving waarin circulariteit een belangrijke rol speelt. Zo leidt de grote vraag naar grondstoffen niet tot onnodige vertraging van de energietransitie enerzijds en tot mensenrechtenschendingen en grootschalige vernietiging of verlies van natuur in de productielanden en de diepzee, anderzijds.
Video: COP16 side event
Tijdens de COP16 in Colombia in oktober 2024 organiseerden IUCN NL en partners het side event Prosper with Nature: safeguarding biodiversity and human rights in energy transition mineral supply chains.
In deze keynote speech vertelt Olivia Lazard (Environmental Peacemaking and Mediation Expert bij Carnegie Europe) over de noodzaak om de aarde’s ecologische integriteit en veiligheid te waarborgen tijdens de stormloop op mineralen voor de energietransitie, zoals nikkel, lithium, koper en kobalt.
Meer weten?
