Onderzoek onthult hoe Nederlandse baggeraars wereldwijd mensenrechten en het milieu schaden met hulp van belastinggeld

Nederland ondersteunt voor miljarden euro’s de baggerprojecten van Boskalis en Van Oord over heel de wereld. Uit een nieuw onderzoek van Both ENDS blijkt echter dat 7 van deze projecten niet zonder risico voor mens en natuur zijn. Dit is in strijd met de Nederlandse ambities op het gebied van milieu en verantwoord ondernemen. En na twaalf jaar onderzoeken en praten zijn er geen echte verbeteringen.

Dat zijn de conclusies uit het rapport ‘Dredging Destruction’ wat vandaag gepubliceerd is. Het is een gezamenlijk internationaal onderzoek van Both ENDS en zes milieu-en mensenrechtenorganisaties uit de landen waar de baggeraars actief zijn. De maatschappelijke organisaties beschrijven de negatieve gevolgen voor mens en milieu van 12 jaar exportsteun voor baggerprojecten op 7 plekken in de wereld. Hun boodschap: ”Overheid, stop direct de steun in drie lopende projecten.”

Systematisch foute beoordelingen

De Nederlandse overheid ondersteunt bedrijven met projecten in het buitenland door het verlenen van exportkredietverzekeringen via Atradius DSB. De afgelopen twaalf jaar ging 32% van deze financiële exportsteun – €8,4 miljard – naar baggeraars Boskalis en Van Oord, die samen bijna de helft van de wereldwijde baggersector vormen. Baggerprojecten hebben veel impact op land en water en daarmee op mensen die daar wonen, voedsel verbouwen of vissen. Atradius DSB en de overheid moeten controleren of de baggerprojecten niet slecht zijn voor mensen, natuur en het milieu.

Dat gaat systematisch fout. Zo moest Atradius DSB vanwege terroristische aanslagen vanuit een helikopter en met een kogelvrijvest veldonderzoek in Mozambique doen. ‘Dat moet toch een gigantische alarmbel zijn dat het project niet okay is,’zegt Niels Hazekamp, senior beleidsadviseur bij Both ENDS. Toch kon dit project volgens Atradius DSB en de overheid doorgaan. Onafhankelijk onderzoek wees later uit dat Atradius DSB de veiligheidssituatie in Mozambique niet goed heeft ingeschat. ‘Naar waarschuwingen van lokale organisaties en de eigen ambassade is onvoldoende geluisterd,’ aldus Hazekamp.

De baai van Manilla

IUCN NL was een aantal jaar geleden betrokken het rapport ‘Internationally Important Waterbird Sites in Manila Bay, Philippines’. De plannen voor landaanwinning in de baai – in een belangrijke habitat voor trekvogels – houden tot nu toe echter onvoldoende rekening met de grote ecologische waarde van de baai.

‘Landaanwinningsprojecten zouden niet gepland mogen worden in kustgebieden met een groot ecologisch belang. Deze kustecosystemen zijn cruciaal voor biodiversiteit en Co2-opslag en talloze mensen zijn ervan afhankelijk voor hun bestaan,’ zegt Maartje Hilterman van IUCN NL.

Stel bedrijven aansprakelijk voor milieu-en mensenrechtenschendingen

Een aantal partners van IUCN NL werkten mee aan het onderzoek. ‘We hebben er geen bezwaar tegen dat buitenlandse bedrijven zaken komen doen en geld verdienen, maar het moet eerlijk en rechtvaardig gebeuren.’ zegt Muhammad al Amin van milieuorganisatie WALHI in Indonesië. ‘We willen een fundamentele verandering in het beleid en praktijk zien. De overheid en bedrijven moeten bijvoorbeeld zorgen dat de bevolking daadwerkelijk gehoord wordt en inspraak heeft.’

Jon Bonifacio van Kalikasan PNE uit de Filipijnen voegt toe: ‘Dit rapport is een duidelijke indicatie van de omvang van de ecologische en sociale ontwrichting die wordt veroorzaakt door het gebrek aan regulering van de Nederlandse baggersector over de hele wereld. We roepen beleidsmakers in Nederland, de Filipijnen en andere landen op om onze eisen ter harte te nemen en de bedrijven en instellingen die de fout ingaan aansprakelijk te stellen voor de milieu- en mensenrechtenschendingen van baggerprojecten.’

Lijnrecht in tegen internationale standaarden

Nederland heeft belangrijke internationale kaders voor verantwoord ondernemen, biodiversiteit en duurzame ontwikkeling ondertekend, zoals het Global Biodiversity Framework en de UN Guiding Principles on Business and Human Rights. De exportsteun voor baggerprojecten druist in tegen deze internationale standaarden. De regering moet zorgen voor volledige afstemming van het exportbeleid met haar toezeggingen om mensenrechten en natuur en milieu te beschermen.

Nu stoppen met de projecten die lopen

De auteurs van het rapport pleiten ook voor een volledige terugtrekking van de overheidssteun aan de drie projecten in Mozambique, de Filipijnen en de Malediven die nu nog lopen.

Dit is een gezamenlijk bericht van Both ENDS, EKOMARIN (Indonesië), Forum Suape (Brazilië), Kalikasan People’s Network for the environment (De Filipijnen), Save Maldives Campaign (Malediven), União Provincial de Camponês (Mozambique) en WALHI South Sulawesi/ Friends of the Earth Indonesia (Indonesië). IUCN NL leverde biodiversiteitsgerelateerde informatie aan voor het rapport, maar is geen mede-auteur.

Verder lezen

• Toekenning exportsteun aan controversieel project in Manilla grote klap voor biodiversiteit en mensenrechten
• Nederlandse inzet in de baai van Manilla zit vol tegenstrijdigheden
• Opinie: Nederlandse ‘Maasvlakte’ in de baai van Manilla staat haaks op bescherming natuur (De Volkskrant)
• Belangrijke vogelhabitat Manila Bay onder druk van economische ontwikkeling