Bijenteelt als win-win oplossing rond Virunga National Park

Virunga National Park in de Democratische Republiek Congo is een van de meest biodiverse gebieden in de wereld en bovendien UNESCO Werelderfgoed. Het gebied in en rond hat park staat echter ook onder druk door conflicten, gewapende rebellen, illegale activiteiten en grote bevolkingsgroei. Met steun van een door IUCN NL ontwikkeld project, startte onze partner IDPE een bijeenteeltcoörperatie om ontbossing tegen te gaan en het levensonderhoud van gemeenschappen rond het park te ondersteunen.

Dit is een van de inspirerende verhalen uit het IUCN NL jaarverslag, waarin we terugblikken op ons werk in 2021.

Headerfoto: Bram Cornelissen

Druk op het park

Veel gemeenschappen rond het Virunga National Park leven van visvangst, veehouderij en landbouw. Ongeveer 75% van hen leeft onder de armoedegrens. Conflicten tussen mens en dier komen vaak voor bij gemeenschappen die hun akkers rond het Virunga National Park hebben; de wilde dieren voeden zich met hun gewassen. Dit wakkert de conflicten tussen de gemeenschappen en de autoriteiten van het Virunga National Park aan.

Ook wordt er veel hout gekapt voor bouw- en brandhout en vindt er zogenaamde ‘slash-and-burn’-landbouw plaats, waarvoor alles wordt platgebrand en die leidt tot aangetaste bodems en bedreigingen voor de bestaande flora en fauna.

‘We hopen dat de bijenteeltcoöperatie mensen verenigt,’

Paul Villaespesa, projectleider

Belangstelling voor een bijenteeltcoörperatie

IDPE deed uitgebreid veldonderzoek. Daaruit kwam naar voren dat verschillende gemeenschappen belangstelling hadden in het professionaliseren van de bijenteelt, die al op kleine schaal plaatsvond, en het oprichten van een coöperatie.

Sinds de bouw van de Matebe-dam in 2016 zijn er in het gebied veel hotels en bedrijven bijgekomen. De vraag naar honing is daardoor flink toegenomen. Een liter honing kost momenteel 10 US dollar op de lokale markt en niet-professionele imkers produceren tussen de 10 en 200 liter honing tijdens een oogstperiode. Dit maakt de bijenteelt tot een serieus alternatief voor andere, minder natuurvriendelijke verdienmodellen.

Door een aanpak van gemeenschap tot gemeenschap hebben mensen elkaar geïnspireerd om mee te doen. Het resultaat is dat al 900 mannen en vrouwen van verschillende stammen zich hebben aangesloten bij de coöperatie. ‘We hopen dat de bijenteeltcoöperatie mensen verenigt,’ vertelt projectleider Paul Villaespesa.

Herbebossing met fruitbomen

‘Parallel aan de bijenteelt zullen de gemeenschappen het land herbebossen met fruitbomen,’ zegt Villaespesa. ‘Dit verbetert de bestaansmogelijkheden en vergemakkelijkt de bestuiving. Bijenteelt kan ook helpen om conflicten tussen mens en dier te verminderen,’ voegt hij toe. ‘Aangezien sommige dieren in de regio, zoals olifanten, de aanwezigheid van bijen niet op prijs stellen.’