Herstel van de natuurlijke Queen Conch populatie in het Caribisch gebied

Het Curaçao Sea Aquarium heeft een Queen Conch Hatchery die hoopt de soort te behouden door jonge dieren te kweken om ze vervolgens in het wild uit te zetten. De Queen Conch is een gigantische zeeslak die op de zeebodem leeft. Vanwege het lage aantal nakomelingen van de hatchery krijgen ze nu steun van het BESTLIFE2030-programma om te onderzoeken wat hiervan de oorzaak is. ‘We produceren nu ongeveer 1.000 jongen per jaar, maar we moeten richting de 10.000,’ onthult Michiel van Nierop, marine bioloog en onderzoekscoördinator van de hatchery.

Headerphoto: Een Queen Conch op de zeebodem © Michiel van Nierop / Queen Conch Hatchery

De Queen Conch, die in zijn hele verspreidingsgebied als bedreigd is geclassificeerd^[1]Bron: Queen Conch | NOAA Fisheries, is een iconische soort en delicatesse in het Caribisch gebied. Het is ook een belangrijke soort voor het behoud van gezonde oceaansystemen, aangezien koraalriffen en zeegras-ecosystemen profiteren van een gezonde populatie Queen Conch. Ze voeden zich met algen en dood organisch materiaal, wat overmatige algengroei voorkomt en bijdraagt aan de nutriëntencyclus. Bovendien zorgen ze voor een bron van inkomsten voor de eilandbewoners. De slakken zijn een lokale delicatesse en daarom erg waardevol en hun schelpen worden vaak verzameld en verkocht als souvenirs. Zowel het vlees als de schelpen worden geëxporteerd door Caribische landen, waardoor de Queen Conch visserij een manier is om buitenlandse valuta binnen te halen. Een gezonde populatie maakt duurzame visvangst mogelijk zodat deze bron van inkomsten kan blijven bestaan en werkt als een trekpleister voor snorkelaars en duikers. Het behoud van de Queen Conch in het Caribisch gebied is dus nuttig voor zowel mens als natuur.

Hoe wordt de Queen Conch bedreigd?

De natuurlijke populatie van de Queen Conch wordt bedreigd door overbevissing en het verdwijnen van haar leefgebied. De (vaak illegale) visserij is een gevolg van de grote vraag naar Queen Conch die is uitgegroeid tot een delicatesse in het Caribisch gebied. ‘Sinds de jaren zestig is het slakkenvlees een delicatesse geworden en inmiddels heeft het een hoge economische waarde’, zegt Van Nierop. De Queen Conch is ook gewild om de mooie schelp, die als souvenir aan toeristen verkocht kan worden. Dit betekent dat de grotere Queen Conches worden gevangen, waardoor er steeds minder volwassen Queen Conches overblijven om zich voort te planten. ‘De slakken leven op ondiepe zeebodems en bewegen niet veel, waardoor je ze gemakkelijk kunt oprapen,’ legt van Nierop uit. De populatiedichtheid is momenteel zo laag dat het bijna onmogelijk is voor mannelijke en vrouwelijke slakken om elkaar te ontmoeten en te paren.

Hun gebrek aan snelheid maakt ze ook erg kwetsbaar voor processen die het voortplantingssucces beïnvloeden, zoals leefgebied dat steeds verder versnippert. Er zijn steeds minder zeegrasvelden in het Caribisch gebied en de waterkwaliteit gaat achteruit. Als gevolg hiervan, en van overbevissing, is er een enorme afname in de populatie van de Queen Conch in het Caribisch gebied.

De hatchery

Voor het behoud van de Queen Conch populatie in Caribisch Nederland is een broedplaats opgezet als initiatief van de Stichting Curaçao Deep Reef Research Centre. Het is momenteel de enige Queen Conch Hatchery in het Caribisch gebied die de potentie heeft om een groot aantal individuen te produceren. Het project loopt sinds 2021, maar het aantal nakomelingen was lager dan verwacht. Ze ontvangen nu financiering van BESTLIFE2030 om onderzoek te doen naar effectieve kweekmethoden.

Het doel van het project is om 1 jaar oude jongen van de Queen Conch te produceren en ze in bepaalde gebieden uit te zetten. Hierdoor ontstaan kweekgebieden, waar dichte slakkenpopulaties het mogelijk maken dat de soort zich op natuurlijke wijze voortplant. ‘Het uitzetten doen we nu nog kleinschalig hier op Curaçao en Bonaire in de baaien, maar we produceren nog te weinig jonge exemplaren om dit op grotere schaal te doen,’ zegt van Nierop. ‘We produceren er nu ongeveer 1.000 per jaar, maar moeten richting de 10.000.’ Als de Queen Conch Hatchery binnenkort meer jongen gaat produceren, kunnen ze de soort op meer plaatsen uitzetten.

Kweken voor een toekomst van de Queen Conch

De steun van het BESTELIFE2030-programma zal de hatchery naar verwachting inzicht geven in de beste methoden voor het kweken van Queen Conch jongen. ‘Dit project biedt de hatchery de kans om haar unieke kweekprogramma te verbeteren, wat nodig is voor een succesvolle herintroductie van deze belangrijke soort’, zegt Caspar Verwer, senior expert natuurbehoud van IUCN NL. De hatchery doet dit in samenwerking met Wageningen University Marine Research en Florida Atlantic University, waar van Nierop, met praktische ondersteuning van hatchery manager Manuel Jove en algenexpert Licet Hernandez, studenten begeleidt om de knelpunten in het kweekprogramma te onderzoeken. ‘Begin 2025 zijn de eerste studenten gearriveerd,’ vertelt van Nierop. De duur van het project is 22 maanden, waarin onderzoek wordt gedaan naar de leefomstandigheden die nodig zijn voor de Queen Conch om te groeien en te overleven. ‘De Queen Conch heeft verschillende levenscycli en bij deze fasen horen verschillende diëten,’ legt van Nierop uit. ‘Daarnaast is het ook belangrijk dat er voldoende calciumcarbonaat in hun voedsel zit om de schelp te vormen en de slakken kunnen gestrest raken als ze met te veel in één tank worden geplaatst.’ Het is daarom essentieel om te weten welke omstandigheden de meeste jongen opleveren. De resultaten van dit onderzoek zullen de Queen Conch Hatchery helpen om haar methoden aan te passen en de overlevingskansen van Queen Conch jongen te vergroten.

Het BESTLIFE2030-programma

De Curaçao Queen Conch Hatchery is onderdeel van het BESTLIFE2030 programma van IUCN NL. Het wordt gefinancierd door het EU LIFE-programma, een Europees milieu- en klimaatactie subsidieprogramma. BESTLIFE2030 biedt financiering voor projecten die werken aan natuurbehoud en -herstel in overzeese landen en gebieden van de Europese Unie om het wereldwijde verlies aan biodiversiteit te stoppen en terug te draaien.

IUCN NL is het aanspreekpunt voor Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten. Deze eilanden hebben een hoge biodiversiteit, maar behoort tot de gebieden die het meest kwetsbaar zijn voor klimaatverandering en milieubelasting.