Hoop op herstel voor maleovogels in Sulawesi

Headerfoto: Maleovogel © Kevin Schafer

Het regenwoud van het Indonesische eiland Sulawesi herbergt vele unieke planten- en diersoorten, waaronder een iconische vogelsoort: de maleo. Maar door stroperij, houtkap en landbouwexpansie komt deze bijzondere vogel steeds dieper in de gevarenzone. Behalve bij Mount Tompotika, waar de populatie is verviervoudigd dankzij de inspanningen van onze lokale partnerorganisatie Alliance for Tompotika Conservation.

Maleo’s staan bekend om hun extravagante baltsritueel en bijzondere broedwijze. De vogels, die alleen voorkomen op Sulawesi en het nabijgelegen eiland Buton, slapen en foerageren in het woud, maar begraven hun eieren kilometers verderop op het strand. Daar, diep verborgen in het zand, worden de eieren uitgebroed door de warmte van de zon.

Rode Lijst

In 1850 schreef natuuronderzoeker Alfred Russel Wallace nog over reusachtige stranden die ‘zwart zagen’ van de maleo’s. Inmiddels is de populatie volgens schattingen teruggelopen tot 4000 à 7000 broedparen. Sinds 2002 staat de soort op de IUCN Rode Lijst van bedreigde soorten.

Marc Hoogeslag, senior expert natuurbeheer bij IUCN NL, vertelt: ‘In het regenwoud wordt ongehinderd hout gekapt, zowel illegaal als legaal. Het leefgebied van de maleo wordt daardoor steeds kleiner. Het belangrijkste broedgebied dreigde te moeten wijken voor landbouw. Bovendien verkocht de plaatselijke bevolking, vaak zonder besef van de gevolgen, de eieren als delicatesse.’

Lokale bewustwording

Sinds 2006 maakt partnerorganisatie Alliance for Tompotika Conservation (AlTo) zich hard voor de maleo. ‘AlTo weet goed verbinding te maken met de lokale bevolking,’ vertelt Hoogeslag. ‘Samen met dorpsbewoners hebben ze een permanente bewustwordingscampagne opgezet om het eierenrapen tegen te gaan.’ Met succes: inmiddels is de lokale bevolking trots op hun bijzondere vogel. Sommige dorpsbewoners treden zelfs op als maleo-ambassadeurs.

‘Inmiddels is de lokale bevolking trots op hun bijzondere vogel’

Leefgebied veiligstellen

Een tweede spoor was het veiligstellen van leefgebied. Met steun van het IUCN NL landaankoopfonds kocht AlTo in het begin van dit decennium diverse percelen regenwoud aan, in totaal zo’n 7 hectare. ‘Die percelen vormen samen een bufferzone tegen illegale houtkap en andere schadelijke economische activiteiten,’ licht Hoogeslag toe.

In 2014 sloot AlTo een langdurig pachtcontract af voor 35 hectare broedgebied bij het dorpje Taima. Hoogeslag: ‘In 2019 werd 6,7 hectare broedgebied aangekocht in Pangania. Dit gebied herbergt ook zeeschildpadden en staat in verbinding met een bos met zeldzame dieren als dwergbuffels, spookdiertjes en neushoornvogels.’

‘Deze aanpak laat zien dat de maleo zich echt kan herstellen’

Comeback

Regelmatige tellingen laten duidelijk zien dat de combinatie van slimme landaankoop en lokale voorlichting vruchten afwerpt. De populatie maleo’s groeide tussen 2006 en 2019 gestaag. In 2006 werden op een van de broedplaatsen slechts 26 exemplaren geteld. Dertien jaar later waren dat er 108, een verviervoudiging. Hoogeslag: ‘Terwijl de aantallen elders op Sulawesi en Buton blijven teruglopen, maakt de maleo in Tompotika juist een comeback. Deze aanpak laat zien dat de maleo zich echt kan herstellen.’

Sinds 2001 stelt het landaankoopfonds van IUCN NL natuurorganisaties, zoals Alliance for Tompotika Conservation, in staat om bedreigde stukken natuur aan te kopen of te leasen. Zo wordt het leefgebied van bedreigde planten- en diersoorten uitgebreid en beschermd. Het landaankoopfonds wordt mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij.