Internationale Vrouwendag: ‘We moeten de daad bij het woord voegen’

Dr. Grethel Aguilar heeft meer dan dertig jaar ervaring in natuurbehoud en duurzame ontwikkeling en is in oktober 2023 benoemd tot directeur-generaal van de International Union for Conservation of Nature (IUCN). Ze zet zich al lange tijd in voor gendergelijkheid in natuurbehoud. In het kader van Internationale Vrouwendag sprak IUCN NL met dr. Aguilar over haar diepgewortelde passie voor gendergelijkheid en IUCN’s vooruitgang en ambities om te investeren in de inclusie en het leiderschap van vrouwen in al hun diversiteit. ‘We moeten de daad bij het woord voegen’.

Headerfoto: Dr. Grethel Aguilar (c) IUCN

Grethel Aguilar ziet haar voortdurende streven naar gelijkheid over de hele wereld niet als iets waarvoor ze heeft gekozen: ‘Het is niet slechts iets wat ik doe, het is een deel van wie ik ben, vooral als vrouw. Ik heb altijd gedacht dat de diversiteit van mensen in de wereld ons als mensheid zo mooi maakt. Als we die verschillen niet respecteren, zullen we nooit onze doelen bereiken; niet wat betreft natuurbehoud maar ook niet wat betreft menselijk welzijn.’ 

Vrouwen vertegenwoordigen

Dit was voor Aguilar de reden om rechten te gaan studeren. ‘Mijn eerste baan was bij oorspronkelijke bewoners, in een deel van Costa Rica dat Talamanca heet. Ik was net afgestudeerd en dacht dat ik hen zou gaan helpen om hun rechten te verdedigen. Maar in plaats daarvan gaven ze me veel meer dan ik hen ooit had kunnen geven. Ze lieten me de noodzaak zien om te leven als één met de natuur, op manieren die ik me nooit had kunnen voorstellen.’

‘Hoe graag we ook willen geloven dat we vooruitgang boeken, zijn we zeker nog niet waar we moeten zijn op het gebied van gelijkheid.’

Grethel Aguilar, Directeur Generaal IUCN

Gedurende haar carrière heeft Aguilar de verschillende uitdagingen gezien waarmee vrouwen over de hele wereld worden geconfronteerd. ‘Hoe graag we ook willen geloven dat we vooruitgang boeken, zijn we zeker nog niet waar we moeten zijn op het gebied van gelijkheid. Dat motiveert me om andere vrouwen te blijven stimuleren en ondersteunen, vooral vanuit de positie die ik nu bekleed. Ik heb de verantwoordelijkheid om mijn werk goed te doen zodat andere vrouwen op deze planeet zich trots zullen voelen en hun mogelijkheden zullen zien. Ik moet er ook voor zorgen dat zij een plek aan de tafel krijgen en dat hun stem wordt gehoord.’

Bevordering van gelijkheid in natuurbehoud

Hoewel de bevordering van gendergelijkheid nu een centrale plek inneemt op de milieu- en natuurbehoudsagenda, is dit niet altijd het geval geweest. De inzet van IUCN voor gendergelijkheid begon minstens 20 jaar geleden, in 2004, toen de leden van IUCN een resolutie goedkeurden waarin gendergelijkheid als mandaat werd opgenomen in de strategische activiteiten en thema’s van IUCN. In 2018 volgde het beleid van IUCN voor gendergelijkheid en empowerment van vrouwen. ‘Sindsdien hebben we actie ondernomen om gendergelijkheid een integraal onderdeel te maken van het IUCN programma en de manier waarop we wereldwijd werken, legt Aguilar uit. Maar het gaat niet alleen om het aantal vrouwen dat voor je organisatie werkt, het gaat erom welke functies ze bekleden en of hun bijdragen worden versterkt en erkend.’

Daarom beschouwt Aguilar haar benoeming tot directeur-generaal afgelopen oktober als een cruciaal moment: ‘Ik ben er erg trots dat ik ben gekozen, ik kom uit Costa Rica en de voorzitter van IUCN – Razan Al Mubarak – komt uit West-Azië. We komen allebei uit heel verschillende delen van de wereld en ik weet zeker dat IUCN met ons tweeën veel vooruitgang zal boeken. Met twee vrouwen op de hoogste posities van IUCN is dit een goed moment in onze geschiedenis,’ zegt Aguilar.

Hoewel ze in de loop van haar carrière verbeteringen en veranderingen heeft gezien, benadrukt Aguilar dat we nog een lange weg te gaan hebben: ‘We hebben een aantal zaken gewonnen en vooruitgang geboekt, maar er is zeker nog veel te doen.’ Ze wijst op de voorspelling van het World Economic Forum dat de wereldwijde genderkloof naar verwachting pas in 2154 gedicht zal zijn ^[1]Bron: https://www.weforum.org/publications/global-gender-gap-report-2023/in-full/benchmarking-gender-gaps-2023/; dezelfde trend is zichtbaar binnen de natuursector. IUCN heeft de afgelopen negen jaar het aantal vrouwen in leidende natuurorganisaties geanalyseerd, en hoewel er vooruitgang is geboekt, stelt IUCN dat dit stapsgewijs en te langzaam is gegaan ^[2]Bron: https://www.iucn.org/news/gender/202103/new-data-reveals-slow-progress-achieving-gender-equality-environmental-decision-making.

‘Wij vrouwen moeten elkaar echt steunen als we willen slagen. Ik heb het geluk gehad dat vrouwen me mijn hele leven hebben gesteund; ik kom uit een familie van sterke vrouwen en ik heb ook veel steun gehad van andere vrouwen in mijn professionele leven.’

Grethel Aguilar, Directeur Generaal IUCN

Zusterschap

Aguilar benadrukt het belang van vrouwen die vrouwen helpen. ‘Je zou het zusterschap kunnen noemen. Dat hebben we echt nodig als we willen slagen. Ik heb het geluk gehad dat vrouwen me mijn hele leven hebben gesteund; ik kom uit een familie van sterke vrouwen en ik heb ook veel steun gehad van andere vrouwen in mijn professionele leven’. Ze geeft een voorbeeld uit de tijd dat ze rechten studeerde: ‘Ik werkte naast mijn studie. Toen de examens eraan kwamen, boden vrouwelijke collega’s aan om een deel van mijn werk over te nemen zodat ik kon focussen op mijn examens. Die blijk van solidariteit is me altijd bijgebleven.’

Gender-gerelateerd geweld en de natuur

IUCN kwam er, tijdens zijn natuurbeschermingswerk over de hele wereld, achter dat vrouwen en meisjes het doelwit zijn van veel onrecht en intimidatie in de context van het beheer van natuurlijke hulpbronnen. Na het uitbrengen van een publicatie over dit verband tussen gender en milieu, richtte IUCN in 2020 het ‘Gender-based violence and environment linkages centre’ op. ‘Ik ben er erg trots op dat we dit centrum hebben’, zegt Aguilar. ‘Het werkt aan de aanpak van meerdere en mogelijk overlappende vormen van gender-gerelateerd geweld in de context van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. We willen vrouwen ondersteunen bij het verbeteren van hun omstandigheden door middel van kennisproducten, training en technische ondersteuning. En we richten onze inspanningen ook op jongens en mannen.’

Investeren in vrouwen

Het thema van de Internationale Vrouwendag is dit jaar ‘investeer in vrouwen’, een doel dat Aguilar duidelijk aanspreekt. ‘Ik zet me hier al langere tijd voor in. We hebben nu een speciaal programma dat vrouwelijke leiders ondersteunt die voor IUCN werken. Het biedt een systeem van wederzijdse ondersteuning voor vrouwelijke afdelingshoofden en directeuren om hun prestaties en die van hun teams te helpen versnellen. Maar we bieden ook extra training aan vrouwen in leidinggevende posities.’

IUCN heeft ook een interne groep die werkt aan beleid en procedures voor een inclusief personeelsbestand, evenals gendercontactpunten in alle landen- en regiokantoren. IUCN-medewerkers over de hele wereld en IUCN-leden en -commissiedeskundigen krijgen binnenkort toegang tot een cursus over waarom gender belangrijk is voor natuurbehoud.

Aguilar noemt ook het werk van IUCN om de deelname van vrouwen en leiders van maatschappelijke organisaties aan internationale discussies te stimuleren. ‘Tijdens de UNFCCC COP28 afgelopen november hebben we zes jonge vrouwen uit het Zuiden ondersteund om deel te nemen aan de IUCN-delegatie. De hele conferentie hebben we met hen samengewerkt, wat erg waardevol was.’ Aguilar besluit: ‘We zullen dit soort dingen blijven doen, want we moeten de daad bij het woord voegen.’