IUCN NL directeur Liliana Jauregui: ‘We moeten blijven verbinden’ 

Op 1 januari 2025 heeft Liliana Jauregui het stokje overgenomen van Coenraad Krijger. De nieuwe en oude directeuren van IUCN NL hebben de afgelopen jaren intensief samengewerkt. Initieel ieder met een eigen blik: waar Liliana zich in haar studieperiode richtte op natuurlijke hulpbronnen en mensenrechten, is Coenraad opgeleid als ecoloog.  ‘Liliana heeft me geleerd om anders naar de context van natuurbescherming te kijken,’ zegt hij. Voor beiden is bruggen bouwen belangrijk. ‘Als Nederlands comité van IUCN hebben we een waardevol mandaat, dat we niet als vanzelfsprekend kunnen beschouwen. Ik wil dit blijven koesteren en versterken. We moeten blijven verbinden,’ deelt Liliana.

Headerfoto: Liliana Jauregui en Coenraad Krijger in Suriname © IUCN NL

Het dilemma van duurzame ontwikkeling 

Liliana groeide op in de Chileense woestijn Atacama tijdens de dictatuur van Augusto Pinochet. ‘Ik kom uit een regio met veel mijnbouw en weinig water, dus mijn eerste scriptie ging over watertekort, de prijs van water en de rechten van de bevolking. We zaten in de nasleep van de periode van Pinochet en er was nog geen maatschappelijk middenveld. Ik wilde werken aan een dilemma dat nog steeds heel prominent is: Hoe kan een land zich ontwikkelen op een duurzame manier?’ zegt IUCN NL’s nieuwe directeur. Ze vertrok naar het buitenland voor een vervolgstudie. ‘Nederland is nu één van mijn twee thuislanden.’ 

Sinds 2005 is Liliana werkzaam bij het Nederlands comité van IUCN (IUCN NL) in Amsterdam. Helaas zijn in de afgelopen 20 jaar thema’s als mijnbouw, water, natuur en mensenrechten niet minder schrijnend geworden. ‘Ik was vorig jaar in de Altiplano in het noorden van Chili, op bezoek bij Stichting Aka Pacha. In mijn kindertijd was ik ook vaak in deze regio; het landschap ziet er nu zo anders uit, dat is heel pijnlijk. Er is minder water, minder biodiversiteit.’ 

In Liliana’s beginperiode bij IUCN NL lag de focus van de organisatie op ecosystemen, met small grants programma’s gericht op tropische bossen, wetlands en droge gebieden. ‘Ik heb toen heel veel geleerd en tegelijkertijd herkende ik veel situaties door mijn eigen achtergrond in Chili. In de basis zijn uitdagingen vaak vergelijkbaar. De manier waarop we voedsel produceren in het Globale Noorden, bijvoorbeeld, verschilt niet zo heel veel van voedselproductie ten zuiden van de evenaar. We hebben veel land en materialen nodig, en we gaan onverstandig om met water en hulpbronnen. Deze thema’s zijn universeel. Tegelijkertijd zijn de maatschappelijke problemen die impact hebben op de natuur divers, iedere context is anders.’ 

‘Als je een initiatief niet hoeft vast te houden, dan heb je het goed gedaan.’

• Liliana Jauregui, directeur IUCN NL 

Mensenrechten en natuur

Liliana is lid van twee van de zeven IUCN-expertcommissies: de World Commission on Protected Areas (WCPA) en Commission Environmental, Economic and Social Policy (CEESP). Vanuit CEESP had ze een belangrijke rol in de ontwikkeling van een speciale editie van Policy Matters, bestaande uit drie uitgebreide publicaties gericht op bedreigde natuurbeschermers. ‘Ik heb informatie verzameld over wat de IUCN-leden doen op dit gebied. Dit werd een rijke compilatie aan kennis, van wetenschap tot aan kunst binnen een veerkrachtige gemeenschap met een gezamenlijk doel,’ vertelt ze.  

• Lees: The stories and voices of environmental defenders across the globe, special issue of Policy Matters 

‘IUCN is een groot, gelijkwaardig netwerk van experts. Binnen de IUCN-familie is een nationaal comité een soort jeep die als eerste een “gebied” binnenrijdt, waarna anderen volgen. We hebben een agenderende rol. Zo is de aandacht voor environmental defenders vanuit de IUCN-resolutie “Support for environmental defenders” aangenomen tijdens het World Conservation Congress in Amman in 2000. Deze resolutie benadrukte de vervolging en intimidatie van natuurbeschermers en riep het IUCN netwerk op om publiekelijk en krachtig op te treden. Dit heeft nog steeds veel impact. Hetzelfde geldt voor Onder het Maaiveld, ontwikkeld en uitgevoerd met IUCN-leden in Nederland. Dit project is ook een mooi voorbeeld van hoe we iets hebben opgestart, in dit geval educatie over het belang van een gezonde, biodiverse bodem, dat op een geven moment uitvliegt. Als je een initiatief niet hoeft vast te houden, dan heb je het goed gedaan.’ 

Kennis toepassen op Nederland 

Toen Coenraad aantrad als directeur in 2016, startte IUCN NL zijn eerste project gericht op natuurbeschermers: Bescherm de Natuurbeschermer. ‘Dit was voor mij een nieuwe, heftige thematiek,’ deelt hij. Liliana heeft de afgelopen 20 jaar veel samengewerkt met mensen die opkomen voor de natuur in landen waar hun rechten niet gewaarborgd zijn, zoals Colombia en Peru. ‘Zo werken we bijvoorbeeld aan het versterken van de rechten van natuurbeschermers in Madre de Dios via het project PIDDA, met een focus op gender en de oorspronkelijke bewoners van het gebied.’ 

Haar ervaring in landen met minder ruimte voor een maatschappelijk middenveld wordt steeds relevanter in Nederland. In december bleek uit het jaarlijkse rapport van Civicus Monitor dat de omstandigheden voor het maatschappelijk middenveld in 2024 zijn verslechterd van “open” naar “narrowed” in ons land. ‘Ik wil mijn kennis van en ervaring uit andere landen inzetten in Nederland,’ deelt Liliana. ‘Onze partnerorganisaties in het Globale Zuiden hebben vaak al langer te maken met dit soort uitdagingen, we kunnen van hun ervaring leren. Daarnaast is het juist nu belangrijk om te laten zien waar onze kracht ligt als organisatie.’ 

Bruggen bouwen tussen IUCN-leden, partnerorganisaties, overheidsinstanties en bedrijven is voor beide directeuren belangrijk. Coenraad: ‘Toen ik begon in 2016, maakte ik een ronde onder de IUCN-leden in Nederland. Zowel ngo’s als overheidsinstanties gaven aan dat we iets unieks toevoegen en dat de rol van IUCN niet door een andere partij vervuld kan worden. Het verbinden van onze leden en andere partijen was een prioriteit voor mij. In de afgelopen jaren is het collectieve optreden van de natuurbeweging versterkt. Dit komt uiteraard niet alleen door mij, of vanuit IUCN, maar ook door initiatieven als de Groene11 waar wij deel van uitmaken.’ 

Liliana zet dit beleid voort: ‘Ik wil goed luisteren naar wat onze leden willen, juist in deze onzekere tijd. Als Nederlands comité van IUCN hebben we een waardevol mandaat, dat we niet als vanzelfsprekend kunnen beschouwen. Ik wil dit blijven koesteren en versterken. We moeten blijven verbinden.’ 

‘Mijn droom voor Nederland is dat de relatie tussen sociale en milieuvraagstukken wordt benadrukt. We kunnen het een niet los zien van het ander. En we moeten ruimte maken voor de natuur.’ 

• Coenraad Krijger, voormalig directeur van IUCN NL

Onderscheid tussen mens en natuur

Waar Liliana economie en ontwikkeling heeft gestudeerd, is Coenraad ecoloog van oorsprong. Dit heeft gezorgd voor een interessante uitwisseling van kennis en perspectief. ‘Coenraad heeft altijd voor ogen wat ons werk direct betekent voor de natuur: wat is de impact? Het is belangrijk om deze vraag te blijven stellen,’ zegt Liliana. 

‘Liliana heeft me geleerd om anders naar de context van natuurbescherming te kijken, voor een groot deel door gezamenlijke bezoeken aan partnerorganisaties in landen als Suriname en Colombia,’ deelt Coenraad vervolgens. Waar hij tijdens deze reizen zijn kennis over ecosystemen en soorten kon delen, bood Liliana hem nieuwe inzichten in sociale systemen in relatie tot natuurbescherming. 

‘In Nederland maken we een extreme scheiding tussen mens en natuur, nog meer dan in andere Europese landen’, vervolgt de ecoloog. ‘We gaan de natuur “in” en zien de natuur vaak als iets dat ons belemmert. We zien onszelf niet als onderdeel van de natuur, zoals op veel andere plekken ter wereld. Ik vind het krachtig dat IUCN redeneert vanuit wat de natuur nodig heeft, om vervolgens de sociale elementen hierbij te betrekken. Mijn droom voor Nederland is dat de relatie tussen sociale en milieuvraagstukken wordt benadrukt. We kunnen het een niet los zien van het ander. En we moeten ruimte maken voor de natuur.’ 

Liliana benadrukt dat ‘het essentieel is dat we ons realiseren dat mens en natuur elkaar kunnen – en moeten – versterken, dat we juist niet tegenover elkaar staan. De natuur is onze basis.’ 

Coenraad wordt per 1 maart 2025 CEO van Wetlands International, een lid van IUCN in Nederland en een partner van REWET, een project voor wetlandherstel op Europees niveau en van NL2120, een programma dat zich inzet voor verbetering van ons groene verdienvermogen door middel van nature-based solutions.