Ongecontroleerde ontbossing tegengaan met slimme landschapsplanning

In het Paraguayaanse district Bahia Negra zorgt veeteelt voor ongebreidelde ontbossing. Door alle partijen samen te brengen krijgen we vat op de ontwikkelingen, en werken we samen aan een toekomstplan voor de regio waarin soorten kunnen overleven en de natuur haar belangrijke rol als klimaatbuffer kan blijven vervullen.

Headerfoto: Ontbossing in de Paraguayaanse Chaco © Alberto Yanosky

Probleem

Bahia Negra, ter grootte van Nederland, is een van de grootste districten van Paraguay. In het oosten vormen de natte Pantanal-wetlands langs de Paraguayrivier een belangrijk leefgebied voor vele vogelsoorten. Richting het westen wordt het landschap droger; hier begint de Chaco, een van de grootste droogbossen van Zuid-Amerika waar unieke soorten zoals de jaguar, grote miereneters en reuzegordeldieren voorkomen.

Tot 2012 was dit fragiele ecosysteem nog vrijwel ongerept, maar de afgelopen jaren rukt veeteelt in het gebied op. Grote oppervlaktes worden ontbost om plaats te maken voor weides waar vee kan grazen, en die het landschap in een dambord veranderen. Volgens de wet zijn boeren verplicht om 25 procent van hun grondgebied bebost te laten. Ook oeverbossen moeten ze ongemoeid laten, zodat de waterregulatie op peil blijft. Het ministerie van Milieu heeft echter onvoldoende capaciteit om de naleving van deze milieuwetten te controleren. Wetende dat ze er waarschijnlijk mee wegkomen, kappen veel grondbezitters illegaal hun hele gebied kaal. Hierdoor gaat het bos in een ongelooflijk tempo verloren: tussen 2012 en 2017 jaarlijks meer dan 200.000 hectare . De Paraguayaanse Chaco staat zelfs in de wereldwijde top 5 van gebieden waar de meeste ontbossing plaatsvindt. Onlangs publiceerde het Paraguyaanse bosagentschap cijfers die erop duiden dat 20% van de ontbossing illegaal plaatsvindt.

Met het verdwijnen van bos verliezen kwetsbare diersoorten hun habitat en raken leefgebieden versnipperd. Maar ook mensen hebben eronder te lijden. De geïsoleerde inheemse stammen, die van het bos leven volgens hun tradities van jagen en verzamelen, hebben steeds minder land tot hun beschikking. Het kaalgekapte, droge landschap is vatbaarder voor erosie en verwoestijning. In natte periodes spoelen vruchtbare bodemlagen weg en zorgen overstromingen voor verzilting. Door ontbossing en toenemende klimaatverandering zal de lokale (inheemse) bevolking van de Chaco-ecoregio in toenemende mate kampen met extreme droogtes en overstromingen en meer moeite hebben om voedsel te verbouwen.

Aanpak

In strategisch partnerschap met het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het Wereld Natuur Fonds werken we met onze partnerorganisaties Guyra, IDEA en WWF Paraguay aan duurzame ontwikkeling van het gebied volgens een landschapsbenadering. We brengen zoveel mogelijk partijen die belangen hebben in het landschap met elkaar in gesprek: organisaties waarin inheemse gemeenschappen zijn vertegenwoordigd, maar ook lokale overheden en ministeries, grootgrondbezitters, de veesector en de financiële instellingen die uitbreiding van de veesector mogelijk maken.

Samen brengen we in kaart hoe we ervoor kunnen zorgen dat de uitbreiding van landbouwgrond niet ten koste gaat van het bos en zijn bewoners. Zo bepalen we bijvoorbeeld welke stukken bebost moeten blijven om er zeker van te zijn dat soorten zich veilig van het ene bosgebied naar het andere kunnen verplaatsen. Cruciaal voor het maken van zo’n landgebruiksplan is informatie over wat er in het landschap gebeurt. Daarom pleiten we voor het vrijgeven van de gegevens van vergunningen en gebruiken we satellietbeelden om na te gaan of ontbossing plaatsvindt volgens een vergunning en of de boeren zich houden aan de 25 procent-regel. Zo strijden we tegen ongecontroleerde ontbossing en beschermen we het leven in Bahia Negra. Samen met boeren proberen we de stukken bos die overblijven met elkaar te verbinden.

Resultaat

Dankzij het samenbrengen van alle partijen is er nu meer overzicht en controle over de ontwikkeling van de regio. Er wordt samengewerkt aan een verstandige en toekomstbestendige landgebruiksplanning. Autoriteiten hebben toegezegd scherper te controleren op de 25 procent-regel en andere illegale ontbossing, bijvoorbeeld door lokale kantoren te openen.

Het verbeterde beheer zal er in de toekomst voor zorgen dat de natuurlijke vegetatie in het gebied kan herstellen, met alle positieve gevolgen van dien. Kwetsbare soorten hebben meer kans op overleven. De lokale bevolking is beter beschermd tegen de gevolgen van klimaatverandering: dankzij de bomen wordt water tijdens het natte seizoen beter vastgehouden, en weer vrijgegeven tijdens het droge seizoen. Zo kan het bos haar belangrijke ecosysteemdiensten, zoals waterregulering en klimaatbestendigheid, blijven leveren.