Ontmoet de natuurbeschermer: Vanessa Kadosoe

Vanessa Kadosoe is een Surinaamse biologe die zich bezighoudt met de verschillende aspecten van de invloed van menselijke activiteiten op de biodiversiteit en het milieu. Vanessa werkt als secretaris en onderzoeker bij Neowild waar zij onderzoek doet, met name naar de bedreigingen voor grote katachtigen. 

Headerfoto: Vanessa Kadosoe (c) Britta Jaschinski / IUCN NL

Vanessa behaalde haar MSc-graad in environmental and conservation biology aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname. Ook nu nog geeft zij daar les en ze assisteert regelmatig bij internationale veldcursussen en afstudeeronderzoeken van studenten. In 2021 tekende NeoWild een overeenkomst met IUCN NL om als onderdeel van het project Operation Jaguar de populatiekenmerken van de jaguarpopulatie in het Kabalebo Nature Resort te bestuderen. 

Vanessa was al vroeg in haar carrière betrokken bij onderzoek naar aquatische macro-invertebraten, amfibieën en reptielen en zoogdieren en dankzij haar harde inzet werd er in 2018 een waterkever naar haar vernoemd.  Ook houdt zij zich bezig met de gevolgen van goudwinning, jacht en ecotoerisme voor zoogdieren- en amfibieëngemeenschappen en de gevolgen van klimaatverandering voor biodiversiteit en milieu.

Natuurliefde 

Van kinds af aan vertelde Vanessa verhalen aan haar oom over hoe de inheemse bevolking samenleefde met de jaguar. En hoewel ze als tiener met vriendinnen het bos in glipte, wou zij pas echt biologe worden door haar moeder. ‘Mijn moeder had een tuin vol met planten en bloemen. Ze was een strenge en sterke vrouw, iemand die je niet snel ziet huilen. Totdat zij op een dag tijdens het werken in de tuin per ongeluk een hagedis doodde. Zij legde mij uit dat alles in de natuur van belang is en we zelfs niet de blaadjes van de planten mochten plukken. Zij liet mij de puurste vorm van natuurliefde zien. Het belang en de waarde die ik hecht aan de natuur komt van mijn moeder, maar de universiteit heeft deze roeping alleen maar versterkt,’ vertelt Vanessa. 

Mazen in de wet

In 2010 begon Vanessa als student verschillende mensen te interviewen om meer te leren over conflicten tussen mens en jaguar. Hoewel jaguars en poema’s in Suriname volledig zijn beschermd door de Jachtwet (1954), leiden conflicten met boeren en dorpelingen regelmatig tot dodelijke interacties voor de grote katachtigen. Ook wordt er actief gejaagd op de dieren, met name op de jaguar. Het vlees en de andere onderdelen zoals de hoektanden en de huid worden verkocht en gebruikt voor bijvoorbeeld sieraden of traditionele geneesmiddelen of illegaal gesmokkeld naar Oost-Azië. Dit probleem wordt de laatste jaren alleen maar erger in de kaart gespeeld door de oplopende armoede in het land en drang naar geld. 

‘Tijdens het interviewen vertelde een visser dat wanneer hij een jaguar ziet, hij gelijk schiet voordat ze hem kunnen aanvallen. In de wet staat namelijk dat je wel mag handelen uit zelfverdediging. Alleen is dit helemaal geen zelfverdediging, als ze je echt willen aanvallen zie je jaguars helemaal niet aankomen. Ze vallen niet zomaar aan en als ze zich bedreigd voelen geven ze eerst een waarschuwing. Nu wordt er onder het mom van zelfbescherming gestroopt, omdat ze weten dat ze geld kunnen krijgen. Het feit dat ze betaald krijgen heeft de actieve jacht op de jaguar alleen maar vergroot. Stropers lokken de jaguars met geluiden van prooidieren zoals konijnen (agouti), wilde zwijnen (pecarries) of zelfs jonge hondjes en schieten ze dan dood,’ legt Vanessa uit.   

‘Door onvoldoende controle op naleving van de wetgeving ter bescherming van de jaguar  is de jaguar erg bedreigd als gevolg van stroperij. Medewerkers van de Afdeling Natuurbeheer, zoals jachtopzieners, zijn onvoldoende uitgerust om hun werk naar behoren te kunnen uitvoeren. Aangescherpt door corruptie, weten sommigen precies de mazen in de wet en welke wegen en instanties zij moeten ontlopen om te kunnen jagen op de jaguar,’ vertelt Vanessa.                                     

Natuurbescherming is begrip

Natuurbescherming heeft Vanessa geleerd om met teleurstellingen om te gaan en het heeft haar begripvoller gemaakt, bijvoorbeeld richting lokale gemeenschappen. ‘Tijdens mijn werk was er een kind gedood door een grote kat. In Suriname zeggen we ‘tigri’, maar daar bedoelen we zowel de jaguar als poema mee. Hoewel het achteraf bleek te gaan om een poema wou de gemeenschap al de katachtigen in hun omgeving doden, niet alleen het dier dat bloed heeft geproefd. Dan moet je als natuurbeschermer kunnen begrijpen dat ze handelen uit angst en verdriet en dat is soms moeilijk. Veel mensen geloven ook dat dieren niet kunnen opraken. Hun voorouders jaagden immers ook al en er zijn nog steeds dieren. Maar zo werkt het natuurlijk niet, vooral niet omdat er op bepaalde dieren, zoals de jaguar, veel meer gejaagd wordt dan vroeger. Wanneer de roofdieren verdwijnen uit het ecosysteem, zijn juist onder andere de mensen in het binnenland die ook op hen jagen de eersten die het zullen merken als prooidieren hun gewassen overmatig vernietigen. Zoiets moet je heel goed en rustig uitleggen.’ 

Kennis is bewustwording 

Hoewel Vanessa tijdens het beschermen van de jaguar een de nodige tegenslagen ervaart, is er ook hoop. Door het creëren van meer bewustzijn wordt de groep die zich beseft dat gezonde ecosystemen in ieders belang zijn steeds groter. Daarom is het belangrijk dat NeoWild in samenwerking met IUCN NL gegevens verzamelt over de populatiestatus van jaguars en poema’s uit niet-beschermde gebieden met verschillende habitattypes en bedreigingsniveaus. Hoewel beide soorten voorkomen op het grootste deel van het landoppervlak, kunnen beide zeldzaam zijn in gebieden met grote menselijke invloed.

‘Er schuilt veel gevaar in het bos. Maar het is het waard: met de data die je verkrijgt kun je een diersoort een stem geven.’

Vanessa Kadosoe

Nieuwe inzichten door trapcams

Door jaguarpopulaties te monitoren met trapcams verzamelt Vanessa data over de jaguarpopulaties. Dit is belangrijk om te achterhalen hoe de jaguars zich verspreiden en om te controleren of de genenpoel gezond blijft. Ook is het van belang inzicht te krijgen in de nichesegregatie en habitatvoorkeuren van jaguars en poema’s. Maar de data van de camera’s brengen ook andere inzichten. Zo werd er altijd gedacht dat jaguars solitair leefden, terwijl nu blijkt dat ze toch wel degelijk in groepsverband met elkaar omgaan. ‘Het is een fascinerend dier dat soms voor ons mensen heel herkenbaar gedrag vertoont. Door de camera’s zien we dat ze echt gezinsstructuren hebben en goede moeders zijn. Als kind werd ons altijd verteld dat we als stout waren voor de jaguars zouden worden gegooid. Dat soort uitspraken boezemen veel mensen angst in, maar ergens zijn jaguars ook heel vertederend. Met dit beeld kunnen we anderen de waarde van de jaguar laten inzien. Dat maakt dat mensen meer geneigd zijn jaguars te beschermen,’ stelt Vanessa. 

Het is Vanessa haar droom om met alles wat ze heeft, haar hele leven aan jaguars te wijden. Zo hoopt zij meer en meer mensen te kunnen mobiliseren om op te komen voor de jaguar. ‘Ik wil dat niemand meer kan zeggen: ‘Dat wist ik niet.’ Als we alle organisaties kunnen laten samenwerken en meningsverschillen aan de kant kunnen zetten dan kunnen we samen opkomen voor het voortbestaan van de jaguar,’ aldus Vanessa.