Wetenschappelijke rapporten laten zien dat de biodiversiteit wereldwijd in hoog tempo afneemt. Een van de meest succesvolle instrumenten om de natuurlijke rijkdom op aarde te behouden, is het instellen van beschermde natuurgebieden. Lokale en inheemse gemeenschappen passen deze strategie dan ook al eeuwenlang toe, vanaf eind negentiende eeuw gevolgd door overheden en andere organisaties. IUCN NL zet zich in voor een goed beheer van beschermde gebieden in Zuid-Amerika, Zuidoost-Azië en Afrika.

Facts

  • Er zijn op dit moment op aarde meer dan 250.000 beschermde gebieden (feb 2021), verspreid over 245 landen en territoria. [1]bron: https://www.protectedplanet.net/en/resources/february-2021-update-of-the-wdpa-and-wd-oecm
  • Ruim 25% van het landoppervlak op aarde wordt beheerd door inheemse gemeenschappen.[2]bron: https://www.protectedplanet.net/en/thematic-areas/indigenous-and-community-conserved-areas Het recht van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen op het beheren land, water en natuurlijke bronnen is daarom intrinsiek verbonden met de bescherming van biodiversiteit.
  • 150 landen spraken af dat in 2020 minimaal 17% van het aardoppervlak en 10% van het oceaanoppervlak beschermd gebied moet zijn.[3]bron: https://www.protectedplanet.net/en/thematic-areas/global-partnership-on-aichi-target-11 Nieuwe doelen worden naar verwachting vastgesteld tijdens de eerstvolgende conferentie van de VN Biodiversiteitsconventie (CBD) in mei 2021 in Kunming (China).
  • De 6 IUCN-categorieën voor beschermde gebieden vormen de internationale standaard voor goed beheer.[4]bron: https://www.iucn.org/theme/protected-areas/about/protected-area-categories Ze zijn erkend door officiële organen zoals de VN en worden door steeds meer landen opgenomen in wetgeving.
  • Er zijn op dit moment op aarde meer dan 250.000 beschermde gebieden (feb 2021), verspreid over 245 landen en territoria. [5]bron: https://www.protectedplanet.net/en/resources/february-2021-update-of-the-wdpa-and-wd-oecm
  • Ruim 25% van het landoppervlak op aarde wordt beheerd door inheemse gemeenschappen.[6]bron: https://www.protectedplanet.net/en/thematic-areas/indigenous-and-community-conserved-areas Het recht van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen op het beheren land, water en natuurlijke bronnen is daarom intrinsiek verbonden met de bescherming van biodiversiteit.
  • 150 landen spraken af dat in 2020 minimaal 17% van het aardoppervlak en 10% van het oceaanoppervlak beschermd gebied moet zijn.[7]bron: https://www.protectedplanet.net/en/thematic-areas/global-partnership-on-aichi-target-11 Nieuwe doelen worden naar verwachting vastgesteld tijdens de eerstvolgende conferentie van de VN Biodiversiteitsconventie (CBD) in mei 2021 in Kunming (China).
  • De 6 IUCN-categorieën voor beschermde gebieden vormen de internationale standaard voor goed beheer.[8]bron: https://www.iucn.org/theme/protected-areas/about/protected-area-categories Ze zijn erkend door officiële organen zoals de VN en worden door steeds meer landen opgenomen in wetgeving.

Bedreigingen van beschermde gebieden

IUCN NL constateert dat ook beschermde gebieden en andere erkende natuurrijke gebieden niet meer veilig zijn voor bijvoorbeeld mijnbouwplannen en grootschalige landbouwactiviteiten. De groeiende vraag naar soja en palmolie speelt hierbij een belangrijke rol, net als de zoektocht van de industrie naar gemakkelijk te winnen delfstoffen en zeldzame mineralen voor de energietransitie. Daarom zet IUCN NL zich in voor nieuwe manieren om de gebieden effectief te beschermen.

Lees onze factsheet over beschermde gebieden

Lokale betrokkenheid

Natuurgebieden zijn vaak van groot belang voor de levensvoorziening van de lokale bevolking. Bovendien kennen gemeenschappen vaak culturele of religieuze waarden toe aan een gebied. Tegelijkertijd brengen zij de natuur in het gebied soms in gevaar, bijvoorbeeld door er hun vee in laten grazen of door hout te kappen. IUCN NL ondersteunt daarom projecten waarin lokale gemeenschappen een centrale rol spelen en die een basis leggen voor goed beheer van het gebied. Vaak gaat het hierbij om Indigenous and Community Conserved Areas (ICCA’s), gebieden die de facto worden beheerd door inheemse gemeenschappen.

‘Beschermde gebieden vormen de hoeksteen van biodiversiteitsbehoud.’

VN Biodiversiteitsconventie (CBD)

Landschapsbenadering

In ons werk voor beschermde natuurgebieden passen we een landschapsbenadering toe: een multi-stakeholder dialoog waaraan verschillende partijen in het betreffende gebied meedoen. Het gaat daarbij in de eerste plaats om lokale gemeenschappen, maar ook om ngo’s, overheden en bedrijven. Het doel is om het beschermde gebied en aangrenzende gebieden te voorzien van duurzame economische dragers die de biodiversiteit helpen behouden of herstellen.

Een mooi voorbeeld van de landschapsbenadering

In het noorden van Ghana werken we samen met de Ghanese ngo A Rocha, die samen met de lokale bevolking en bedrijven duurzame economische activiteiten ontwikkelt rondom Nationaal Park Mole.

Lees meer

Corridors houden natuurlijke migratieroutes in stand

Deze landschapsbenadering vergroot niet alleen het draagvlak voor goed beheer van beschermde gebieden, ze biedt ook kansen voor natuurbehoud en -herstel in het omringende landschap. Om te voorkomen dat beschermde gebieden natuureilandjes worden in een zee van ontwikkeling stimuleren we de aanleg van natuurverbindingen. Door die corridors blijven de natuurlijke migratieroutes van veel diersoorten in stand en daarmee hun populaties gezond.

Certificering van beschermde gebieden

De IUCN heeft het eerste mondiale certificeringssysteem opgezet om erkenning te geven aan goed beheerde natuurgebieden: The Green List of Protected and Conserved Areas. De gebieden kunnen voor vijf jaar op deze Groene Lijst komen als ze op vier terreinen voldoende kwaliteit leveren: governance, ontwerp & planning, beheer en langetermijnresultaten voor natuur en bevolking. Inmiddels (2021) telt de lijst 49 gebieden in 15 landen.

Recente updates over beschermde gebieden

Verder lezen?

Meer weten?

Jan Kamstra
niet langer werkzaam bij IUCN NL

Index